İngilizcede sorular, bilgi edinmek, bir durumu doğrulamak veya bir konuyu açıklığa kavuşturmak için kullanılan temel cümle yapılarıdır. Etkili iletişim kurabilmek için farklı soru türlerini ve bunların nasıl oluşturulduğunu anlamak hayati öneme sahiptir. İngilizcede soru cümleleri genellikle belirli bir dilbilgisel yapıya sahiptir ve bu yapı, sorunun türüne göre değişiklik gösterebilir.
Bir cümlenin soru olup olmadığını belirleyen en yaygın özellik, özne ile yardımcı fiilin veya ana fiilin yer değiştirmesidir. Örneğin, “You are a student.” (Sen bir öğrencisin.) cümlesi bir bildirimken, “Are you a student?” (Sen bir öğrenci misin?) cümlesi bir sorudur. Bu yer değiştirme kuralı, İngilizce’deki çoğu soru türü için geçerlidir.
İngilizcede başlıca üç soru türü bulunur:
- Evet/Hayır Soruları (Yes/No Questions): Cevabı “evet” veya “hayır” olan sorulardır. Genellikle bir yardımcı fiille başlarlar.
- WH Soruları (WH-Questions): Belirli bir bilgi almak için kullanılan sorulardır. “What, When, Where, Who, Why, How” gibi soru kelimeleriyle başlarlar.
- Soru Eklentileri (Question Tags): Bir ifadenin sonuna eklenen kısa sorulardır ve genellikle onay veya teyit amaçlı kullanılırlar.
Her bir soru türünün kendine özgü bir yapısı ve kullanım amacı vardır. Bu yapıları doğru bir şekilde kullanmak, hem günlük konuşmalarda hem de akademik veya profesyonel ortamlarda kendinizi doğru ifade etmenizi sağlar.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Makale içerisindeki başlıklara tıklayarak o konunun ayrıntılı konu anlatım sayfasına gidebilirsiniz.
Soru Cümleleri Tablosu
Aşağıdaki tablo, İngilizcedeki temel soru türlerini, yapılarını, kullanım amaçlarını ve örneklerini özetlemektedir:
| Soru Tipi | Yapı | Kullanım Amacı |
|---|---|---|
| Evet/Hayır Soruları (Yes/No Questions) | Yardımcı Fiil (+ Özne) + Fiil (+ Nesne/Tümleç)? | Cevabı “evet” veya “hayır” beklenen basit sorular sormak. Bir durumun doğruluğunu veya gerçekleşip gerçekleşmediğini sormak. |
| WH- Soruları (WH- Questions) | WH- Kelimesi + Yardımcı Fiil (+ Özne) + Fiil (+ Nesne/Tümleç)? | Belirli bir bilgi (ne, nerede, ne zaman, neden, kim, nasıl vb.) almak için. |
| Soru Eklentileri (Question Tags) | Ana Cümle (Olumlu/Olumsuz), Yardımcı Fiil (Zıt Kutuplu) + Özne Zamiri? | Bir ifadenin doğruluğunu teyit etmek, onay aramak veya bir anlaşma beklemek. |
Soru Cümlelerinin Genel Yapısı
İngilizcede soru cümlelerinin genel yapısı, zaman ve kullanılan fiile göre değişiklik gösterse de, temel prensip yardımcı fiilin (veya modal fiilin) özneden önce gelmesidir. İşte bazı genel yapılar:
- Yardımcı Fiil (Auxiliary Verb) + Özne (Subject) + Ana Fiil (Main Verb) + Cümlenin Kalanı (?)
Bu yapı, özellikle “do/does/did”, “be” (am/is/are/was/were) ve “have/has/had” gibi yardımcı fiillerle kurulan sorular için geçerlidir.
- Do you like coffee? (Kahve sever misin?)
- Is she coming? (O geliyor mu?)
- Have they finished? (Bitirdiler mi?)
- Modal Fiil (Modal Verb) + Özne (Subject) + Ana Fiil (Main Verb) + Cümlenin Kalanı (?)
“Can, could, will, would, should, must, may, might” gibi modal fiillerle kurulan sorularda modal fiil doğrudan cümlenin başına gelir.
- Can you swim? (Yüzebilir misin?)
- Will they arrive soon? (Yakında varacaklar mı?)
- WH Kelimesi (WH-Word) + Yardımcı Fiil/Modal Fiil + Özne + Ana Fiil + Cümlenin Kalanı (?)
“What, when, where, who, why, how” gibi soru kelimeleriyle başlayan sorularda, WH kelimesi cümlenin en başına gelir.
- Where do you live? (Nerede yaşıyorsun?)
- When will she call? (Ne zaman arayacak?)
Öznenin Soru Kelimesi Olduğu Durumlar
Bazı durumlarda, “Who” veya “What” gibi soru kelimeleri doğrudan cümlenin öznesi olabilir. Bu gibi durumlarda, yardımcı fiil kullanmaya genellikle gerek kalmaz ve cümlenin yapısı olumlu bir cümleye benzer.
- Who called you? (Seni kim aradı?) – Burada “Who” arayan kişiyi, yani özneyi sormaktadır.
- What happened? (Ne oldu?) – Burada “What” olan şeyi, yani özneyi sormaktadır.
Evet/Hayır Soruları (Yes/No Questions)
Evet/Hayır soruları, en basit soru türlerinden biridir ve genellikle bir eylemin veya durumun varlığını veya yokluğunu doğrulamak için kullanılır. Bu sorular, cevabı sadece “Evet” veya “Hayır” olabilecek şekilde tasarlanmıştır. Cümledeki yardımcı fiil veya modal fiilin öznenin önüne gelmesiyle oluşturulurlar.
WH Soruları (WH-Questions)
“Wh-” soruları, belirli bir bilgi parçası (zaman, yer, kişi, neden, miktar vb.) almak için kullanılır. Bu sorular, “What, When, Where, Who, Why, How, Which, Whose” gibi soru kelimeleriyle başlar. Bu kelimeler, sorulan bilginin türünü belirtir ve cümlenin başında yer alarak dikkat çeker.
Soru Eklentileri (Question Tags)
Soru eklentileri (question tags), bir ifadeyi onaylatmak veya bir konuda anlaşma aramak için kullanılan kısa sorulardır. Genellikle bir bildirimin sonuna eklenirler ve ana cümlenin yardımcı fiili veya modal fiili ile oluşturulurlar. Eğer ana cümle olumlu ise soru eklentisi olumsuz, ana cümle olumsuz ise soru eklentisi olumlu olur.
Soru Çeşitlerine Göre Kullanım Alanları
Farklı soru türleri, farklı iletişimsel amaçlara hizmet eder:
- Bilgi Toplama: “WH-” soruları, belirli detayları öğrenmek için en etkili yoldur. Örneğin, bir etkinliğin zamanı, yeri veya kimlerin katıldığı gibi bilgileri toplamak için kullanılır.
- Doğrulama ve Onay: Evet/Hayır soruları ve soru eklentileri, bir bilginin doğruluğunu teyit etmek veya karşıdaki kişiden onay almak için idealdir. Örneğin, bir randevunun tarihini doğrulamak veya bir fikre katılıp katılmadığını öğrenmek için kullanılırlar.
- Davet ve Teklif: Bazı soru yapıları, insanları bir şeyler yapmaya davet etmek veya onlara bir teklifte bulunmak için de kullanılır. “Would you like some coffee?” (Biraz kahve ister misin?) veya “Shall we go?” (Gidelim mi?) gibi.
Sorularla İlgili Sık Yapılan Hatalar ve Doğru Kullanım İpuçları
İngilizcede soru cümleleri kurmak, ilk bakışta karmaşık gibi görünse de, bazı yaygın hataları bilmek ve bunlardan nasıl kaçınacağınızı öğrenmek, dil becerilerinizi hızla geliştirmenize yardımcı olacaktır. İşte İngilizce soru yapılarında sıkça karşılaşılan durumlar ve bunları nasıl düzeltebileceğinize dair detaylı açıklamalar:
Yardımcı Fiillerin ve Modal Fiillerin Yerleşim Hataları
İngilizcede bir cümleyi soru yapmak için genellikle yardımcı fiili ( do, does, did, am, is, are, was, were, have, has, had ) veya modal fiili ( can, could, will, would, should, must, may, might ) öznenin önüne getirmemiz gerekir. Bu temel kuralı göz ardı etmek, hatalı soru cümlelerine yol açar.
- Hata: “You are happy?” (Özne ve fiil sırası değişmemiş, bu bir soru değil, sadece vurgulu bir bildirim gibi duruyor.)
- Doğrusu: ” Are you happy?”
(Burada “are” yardımcı fiili özne “you”dan önce gelir ve cümleyi doğru bir soru yapar.) - Hata: “He can swim?” (Bu da düz bir cümle gibi duruyor.)
- Doğrusu: ” Can he swim?”
(Modal fiil “can” özne “he”den önce gelerek soruyu oluşturur.)
“Do/Does/Did” Yardımcı Fiillerini Atlamak
Basit Geniş Zaman (Simple Present) ve Basit Geçmiş Zaman (Simple Past) cümlelerinde, eğer ana fiil “be” fiili değilse, soru ve olumsuz cümleler oluştururken “do/does/did” yardımcı fiillerini kullanmak zorunludur. Bunları atlamak çok yaygın bir hatadır. Bu yardımcı fiiller kullanıldığında ana fiilin yalın halde kalması gerektiğini unutmayın.
- Hata: “You like coffee?” (Yardımcı fiil “do” eksik.)
- Doğrusu: ” Do you like coffee?”
(Basit geniş zamanda “do” yardımcı fiili kullanılır.) - Hata: “She went to the park yesterday?” (Geçmiş zaman fiili “went” doğru olsa da, soru için yardımcı fiil eksik.)
- Doğrusu: ” Did she go to the park yesterday?”
(Basit geçmiş zamanda “did” yardımcı fiili kullanılır ve ana fiil “go” yalın haline döner.)
“Wh-” Kelimelerinin ve Fiil-Özne Sırasının Yanlış Kullanımı
“Wh-” sorularında (what, when, where, who, why, how), soru kelimesi cümlenin en başında yer alır. Ancak bu kelimeyi doğru yere koymak kadar, ardından gelen yardımcı fiil-özne sıralamasına dikkat etmek de hayati öneme sahiptir. Yardımcı fiili veya özneyi yanlış yere koymak, cümlenin anlamsız olmasına neden olabilir.
- Hata: “Where you live?” (Yardımcı fiil “do” eksik ve sıralama yanlış.)
- Doğrusu: ” Where do you live?”
(“Where” soru kelimesinden sonra “do” yardımcı fiili ve “you” öznesi gelir.) - Hata: “What she is doing?” (Yardımcı fiil “is” özne “she”den sonra gelmiş, düz bir cümle gibi duruyor.)
- Doğrusu: ” What is she doing?”
(“What” soru kelimesinden sonra “is” yardımcı fiili ve “she” öznesi gelir.)
Özne Olarak Kullanılan “Who/What” İle Yardımcı Fiil Kullanımı
“Who” veya “What” gibi WH-kelimeleri, sorulan şeyin cümlenin doğrudan öznesi olduğu durumlarda, yardımcı fiil (“do/does/did”) kullanmaya **gerek kalmaz**. Bu durum, diğer WH-sorularının genel yapısından farklıdır ve sıkça karıştırılan bir noktadır. Burada soru, eylemi yapanı veya eylemin konusunu doğrudan sorduğu için fiil genellikle olumlu cümledeki gibi çekimlenir.
- Hata: “Who did call you?” (Gereksiz yardımcı fiil kullanılmış.)
- Doğrusu: ” Who called you?”
(Arayan kişi sorulduğu için “Who” doğrudan özne görevindedir.) - Hata: “What did happen?” (Yine gereksiz yardımcı fiil.)
- Doğrusu: ” What happened ?”
(Olan şey sorulduğu için “What” doğrudan özne görevindedir.)
Çift Olumsuzluk Kullanımı (Double Negatives)
İngilizcede, bir cümlede aynı anda birden fazla olumsuz ifade kullanmak (çift olumsuzluk), cümlenin anlamını bozarak kafa karışıklığına yol açar. Bu durum genellikle olumsuz bir fiil ile ” never, nobody, nothing, nowhere ” gibi olumsuz bir zarf veya zamirin birlikte kullanılmasıyla ortaya çıkar. İngilizcede iki olumsuz ifade yan yana geldiğinde, cümle genellikle olumlu bir anlam kazanır ki bu istenmeyen bir durumdur.
- Hata: “I didn’t see nobody .” (Bu ifade, “Herkesi gördüm” anlamına gelebilir.)
- Doğrusu: “I didn’t see anybody .” (Kimseyi görmedim.) veya “I saw nobody .” (Kimseyi görmedim.)
(Tek bir olumsuzluk kullanılmalıdır.) - Hata: “She can’t find nothing .”
- Doğrusu: “She can’t find anything .” veya “She can find nothing .”
(Çift olumsuzluktan kaçınılmalı.)
Soru İşareti Kullanımını Unutmak
Yazılı metinlerde, soru cümlelerinin sonunda mutlaka soru işareti (?) kullanılmalıdır. Bu basit bir noktalama kuralı gibi görünse de, cümlenin amacını net bir şekilde belirtmek ve okuyucunun doğru tonlamayı anlamasını sağlamak için kritik öneme sahiptir.
- Hata: “Are you ready”
- Doğrusu: “Are you ready ? ”
Bu hatalardan kaçınmak için en iyi yol, bol pratik yapmak ve her soru türünün kendine özgü yapısını dikkatlice incelemektir. Konuşma, dinleme ve yazma egzersizleri, doğru yapıları içselleştirmenize ve kendinizi daha akıcı ifade etmenize yardımcı olacaktır.
Sık Yapılan Hatalarla İlgili Örnekler
- Yanlış: She don’t knows .
Doğru: She doesn’t know .
(Üçüncü tekil şahısta “doesn’t” ve fiilin yalın hali kullanılır.) - Yanlış: I didn’t had time.
Doğru: I didn’t have time.
(“Did” yardımcı fiilinden sonra fiil yalın halde kullanılır.) - Yanlış: He is not knowing the answer.
Doğru: He doesn’t know the answer.
(“Know” gibi bazı fiiller genellikle süreklilik ifade etmez.) - Yanlış: Did you went there last night?
Doğru: Did you go there last night?
(“Did” kullanıldığında ana fiil yalın haldedir.) - Yanlış: There was nobody no where .
Doğru: There was nobody anywhere . OR There was somebody nowhere .
(Çift olumsuzluktan kaçınılmalıdır.) - Yanlış: Why you like pizza?
Doğru: Why do you like pizza?
(“Wh-” sorusu ile yardımcı fiil kullanılmalıdır.) - Yanlış: She can’t barely walk.
Doğru: She can barely walk.
(“Can’t” ve “barely” ikisi de olumsuz anlam taşıdığı için çift olumsuzluktur.) - Yanlış: He never spoke to nobody .
Doğru: He never spoke to anybody . OR He spoke to nobody .
(Çift olumsuzluktan kaçınılmalıdır.) - Yanlış: They are not liking that movie.
Doğru: They don’t like that movie.
(“Like” fiili genellikle şimdiki zaman devam eden yapıda kullanılmaz.) - Yanlış: You will come , no?
Doğru: You will come, won’t you?
(Soru eklentisi (question tag) doğru yapıda olmalıdır.) - Yanlış: Is you coming to the party?
Doğru: Are you coming to the party?
(Özne-fiil uyumu hatası.) - Yanlış: She don’t like vegetables.
Doğru: She doesn’t like vegetables.
(Üçüncü tekil şahıs için doğru yardımcı fiil.) - Yanlış: We did not saw him.
Doğru: We did not see him.
(Yardımcı fiil “did” olduğunda ana fiil yalın haldedir.) - Yanlış: They have nothing to fear for.
Doğru: They have nothing to fear .
(“Fear” fiili bu bağlamda doğrudan nesne alabilir.) - Yanlış: What is that?
Doğru: What is that?
(Soru işareti unutulduğunda düzeltilmesi.)
Sorular ile İlgili Örnek Cümleler
- Do you live in a big city??
Büyük bir şehirde mi yaşıyorsun ? (Evet/Hayır Sorusu) ? - Is she coming to the meeting tomorrow??
Yarın toplantıya geliyor mu ? (Evet/Hayır Sorusu, ‘Be’ fiili ile) ? - Where did you go on your last vacation??
Son tatilinde nereye gittin ? (WH Sorusu – Yer) ? - Can he speak French fluently??
O akıcı bir şekilde Fransızca konuşabiliyor mu ? (Evet/Hayır Sorusu, Modal Fiil ile) ? - Why are you studying English??
Neden İngilizce çalışıyorsun ? (WH Sorusu – Sebep) ? - You like chocolate, don’t you ??
Çikolata seviyorsun, değil mi ? (Soru Eklentisi – Olumlu ana cümleye olumsuz eklenti) ? - What time does the store open ??
Mağaza saat kaçta açılıyor ? (WH Sorusu – Zaman) ? - Have you ever tried sushi??
Hiç suşi denedin mi ? (Evet/Hayır Sorusu, Present Perfect Tense) ? - Who is your favorite author??
En sevdiğin yazar kim ? (WH Sorusu – Kişi, ‘Who’ özne) ? - Should I call you later??
Seni sonra aramalı mıyım ? (Evet/Hayır Sorusu, Modal Fiil ile) ? - She hasn’t finished, has she ??
Bitirmedi, değil mi ? (Soru Eklentisi – Olumsuz ana cümleye olumlu eklenti) ? - How much does this cost ??
Bu ne kadar tutuyor ? (WH Sorusu – Miktar) ? - Will they be here by noon??
Öğlene kadar burada olacaklar mı ? (Evet/Hayır Sorusu, Gelecek Zaman) ? - Which book are you reading ??
Hangi kitabı okuyorsun ? (WH Sorusu – Seçim) ? - When is your birthday??
Doğum günün ne zaman ? (WH Sorusu – Zaman) ?