İngilizce dilbilgisinin temel taşlarından ikisi, doğru yazım (spelling) ve büyük harf kullanımı (capitalization) kurallarıdır. Bu kurallar, yazılı iletişimin netliğini, anlaşılırlığını ve profesyonelliğini sağlamak için hayati öneme sahiptir. Yanlış yazım veya hatalı büyük harf kullanımı, cümlenin anlamını değiştirebilir, okuyucunun dikkatini dağıtabilir ve hatta yazarın güvenilirliğini sarsabilir. Bu bölümde, İngilizce yazım ve büyük harf kullanımının temel prensiplerini, yaygın kurallarını ve dikkat edilmesi gereken istisnaları ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. Doğru yazım ve büyük harf kullanımı, hem günlük iletişimde hem de akademik ve profesyonel yazışmalarda akıcılığı ve doğruluğu sağlamanın anahtarıdır.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Makale içerisindeki başlıklara tıklayarak o konunun ayrıntılı konu anlatım sayfasına gidebilirsiniz.
İngilizce’de Büyük Harf Kuralları – Capitalization Rules in English
İngilizcede büyük harf kullanımı, kelimelerin ne zaman büyük harfle başlayacağını belirleyen belirli kurallara tabidir. Bu kurallar, cümlenin başında olmaktan özel isimlere kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Doğru büyük harf kullanımı, yazılı metnin okunabilirliğini artırır ve dilbilgisel doğruluğu sağlar.
Cümle Başlangıcı
Her cümlenin ilk kelimesi daima büyük harfle başlar. Bu, temel bir kuraldır ve cümlelerin birbirinden ayırt edilmesini sağlar. Örneğin, ” T he cat sat on the mat.” cümlesinde ‘The’ kelimesinin ‘T’ harfi büyük yazılır.
Özel İsimler
İngilizcede özel isimler (proper nouns) her zaman büyük harfle başlar. Özel isimler, belirli bir kişiyi, yeri, kuruluşu, günü, ayı veya olayı ifade eden kelimelerdir. Örneğin:
- Kişi İsimleri: John Smith, Mary Johnson, Albert Einstein
- Yer İsimleri: London, Turkey, Mount Everest, Atlantic Ocean
- Kuruluşlar ve Markalar: United Nations, Google, Apple Inc.
- Günler ve Aylar: Monday, Tuesday, January, December (mevsimler küçük harfle yazılır: summer, winter)
- Tatiller: Christmas, Easter, Thanksgiving
- Diller ve Milliyetler: English, Turkish, French, American
- Dini Kitaplar ve Tanrılar: Bible, Quran, God, Allah
- Tarihi Dönemler ve Olaylar: The Middle Ages, World War II
Unutulmamalıdır ki, özel isimlerden türeyen sıfatlar da genellikle büyük harfle başlar. Örneğin, “Turkish coffee”, “French fries”, “Shakespearean plays”.
Kısaltmalar ve Akronimler
Bazı kısaltmalar ve akronimler (birkaç kelimenin baş harflerinden oluşan kısaltmalar) büyük harflerle yazılır. Örneğin, ” NASA (National Aeronautics and Space Administration)”, ” FBI (Federal Bureau of Investigation)”, ” UNICEF (United Nations Children’s Fund)”. Ancak, bazen akronimler zamanla o kadar yaygınlaşır ki küçük harfle de yazılabilir hale gelir (örn: “laser”, “radar”).
Unvanlar ve Başlıklar
Kişi isimleriyle birlikte kullanılan unvanlar veya belirli kişilere atıfta bulunan unvanlar büyük harfle başlar. Örneğin, “President Biden”, “Dr. Smith”, “Queen Elizabeth”. Ancak, bir ismin yerini tutan genel unvanlar genellikle küçük harfle yazılır: “The president will address the nation.”
Kitap, film, şarkı, dergi ve makale gibi eserlerin başlıklarındaki önemli kelimeler büyük harfle başlar. Bağlaçlar (and, but, or), edatlar (in, on, at, for) ve kısa artikeller (a, an, the) genellikle küçük harfle yazılır, ancak başlığın ilk kelimesi veya son kelimesi iseler büyük harfle başlarlar. Örneğin, ” T he G reat G atsby”, ” F or W hom the B ell T olls”.
“I” Zamiri
Tek başına kullanılan ” I ” zamiri (ben), cümlenin neresinde olursa olsun daima büyük harfle yazılır. Örneğin, “She and I went to the store.”
Coğrafi Yönler
Eğer coğrafi yönler belirli bir bölgeyi, ülkeyi veya kültürü ifade ediyorsa büyük harfle başlar. Örneğin, “the M iddle E ast”, “the W est Coast”, ” N orth A merica”. Ancak, genel yönleri belirtirken küçük harf kullanılır: “We drove north.”, “The sun rises in the east.”
Dönemler ve Olaylar
Belirli tarihi dönemler, hareketler ve önemli olaylar büyük harfle başlar. Örneğin, “the R enaissance”, “the I ndustrial R evolution”, “the C ivil W ar”.
Markalar ve Patentli Ürünler
Ticari markalar ve patentli ürün isimleri büyük harfle başlar. Örneğin, “Coca-Cola”, “Kleenex”, “Band-Aid”.
Yukarıdaki kurallar, İngilizce yazımda büyük harf kullanımının temelini oluşturur. Bu kurallara hakim olmak, yazılı metinlerinizi daha doğru ve profesyonel hale getirecektir.
Yaygın Yazım Kuralları ve İstisnalar
İngilizce yazım, diğer dillere kıyasla bazı tutarsızlıklar ve istisnalar içerebilir. Ancak, bazı yaygın kurallar ve kalıplar, doğru yazımı öğrenmeyi kolaylaştırır. Bu bölümde, İngilizce yazımının temel kurallarını ve sıkça karşılaşılan istisnaları ele alacağız.
“i” ve “e” Kuralı (“i” before “e” except after “c”)
Bu, İngilizcede en bilinen yazım kurallarından biridir: “i” harfi “e” harfinden önce gelir, ancak “c” harfinden sonra geliyorsa bu durum tersine döner. Yani kelimede “ie” yan yana ise, genellikle “i” önce, “e” sonra gelir (örneğin: believe, achieve, chief ). Ancak, “c” harfinden sonra geliyorsa “ei” şeklinde yazılır (örneğin: receive, deceive, conceive ).
İstisnalar: Bu kuralın bazı önemli istisnaları vardır ve genellikle okunuşla ilgilidir. Örneğin: seize, weird, leisure, foreign, height, weigh, neighbour .
Sessiz “e” Kuralı (Dropping the Final “e”)
Bir kelimenin sonunda sessiz bir “e” harfi varsa ve bu kelimeye sesli harfle başlayan bir ek (sonek) ekleniyorsa, genellikle sondaki “e” düşer. Örneğin:
- come + -ing → coming
- make + -ing → making
- hope + -ing → hoping
- live + -ing → living
Ancak, sessiz “e”den sonra sessiz harfle başlayan bir ek geliyorsa, “e” genellikle düşmez. Örneğin:
- hope + -ful → hopeful
- live + -ly → lively
- care + -ful → careful
İstisnalar: Bazı durumlarda karışıklığı önlemek için “e” düşmez (örn: dyeing – boyama; dying – ölme). Ayrıca, “ce” veya “ge” ile biten kelimelerde, “able” veya “ous” eklenirken “e” genellikle korunur (örn: noticeable, courageous ).
Y Sessiz Harften Sonra “i”ye Dönüşür (Changing “y” to “i”)
Bir kelime sessiz bir harften sonra gelen “y” harfiyle bitiyorsa ve bu kelimeye bir ek (sonek) getiriliyorsa, “y” genellikle “i”ye dönüşür. Örneğin:
- happy + -er → happier
- try + -ed → tried
- study + -es → studies
- beauty + -ful → beautiful
Ancak, “y”den önce sesli bir harf varsa, “y” genellikle değişmez. Örneğin:
- play + -ed → played
- enjoy + -ing → enjoying
İstisnalar: “-ing” eki eklenirken “y” harfi genellikle değişmez (örn: studying, trying ).
Sessiz Harf İki Kez Yazma Kuralı (Doubling the Final Consonant)
Tek heceli veya son hecesi vurgulu olan kelimeler, sesli bir harfle biten bir ek (sonek) almadan önce sondaki sessiz harfi iki katına çıkarır. Bu, genellikle tek bir sesli harf ve tek bir sessiz harfle biten kelimeler için geçerlidir (CVC – Consonant-Vowel-Consonant yapısı). Örneğin:
- run + -ing → running
- stop + -ed → stopped
- begin + -ing → beginning (vurgu son hecede)
- travel + -ing → travelling (İngiliz İngilizcesi)
Eğer kelimenin son hecesi vurgulu değilse veya sondaki sessiz harften önce iki sesli harf varsa, sessiz harf iki katına çıkmaz. Örneğin:
- open + -ing → opening (vurgu ilk hecede)
- read + -ing → reading (iki sesli harf)
“ough” ve “gh” Sesleri
İngilizcede “ough” ve “gh” harf kombinasyonları, farklı kelimelerde çok farklı sesler verebilir veya tamamen sessiz olabilir. Bu durum, İngilizce yazımını karmaşık hale getiren önemli bir faktördür ve genellikle ezber gerektirir. Örneğin:
- through (/θruː/) – “gh” sessiz
- tough (/tʌf/) – “gh” “f” sesi verir
- thought (/θɔːt/) – “gh” sessiz
- cough (/kɒf/) – “gh” “f” sesi verir
- bough (/baʊ/) – “gh” sessiz
- plough (/plaʊ/) – “gh” sessiz
Bu tür kelimeler, İngilizce öğrenenler için büyük zorluk teşkil edebilir ve pratikle öğrenilmesi gereken bir alandır.
Homofonlar ve Homograflar
İngilizcede aynı sese sahip ancak farklı yazılan ve farklı anlama gelen kelimeler ( homofonlar ) ve aynı yazılan ancak farklı anlama ve/veya okunuşa sahip kelimeler ( homograflar ) bulunur. Bunlar, yazım hatalarına sıkça yol açar:
- Homofonlar:
- to, two, too
- there, their, they’re
- write, right
- know, no
- flower, flour
- Homograflar:
- read (şimdiki zaman /riːd/) – read (geçmiş zaman /red/)
- wind (rüzgar /wɪnd/) – wind (sarmak /waɪnd/)
Bu tür kelimeler, bağlama göre doğru yazımı seçmeyi gerektirir ve dikkatli olunmadığında yazım hatalarına yol açabilir.
Yaygın Kafa Karıştıran Kelimeler
Birçok İngilizce kelime, benzer yazımları veya sesleri nedeniyle sıkça karıştırılır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- affect (fiil – etkilemek) vs. effect (isim – etki; nadiren fiil – gerçekleştirmek)
- lose (fiil – kaybetmek) vs. loose (sıfat – gevşek)
- principal (isim – müdür, ana; sıfat – ana) vs. principle (isim – ilke)
- than (karşılaştırma) vs. then (zaman)
Bu tür kelimelerin doğru kullanımı ve yazımı, bol pratik ve dikkatli çalışma gerektirir.
İngiliz ve Amerikan Yazımı (British vs. American Spelling)
İngilizce, dünya genelinde konuşulan ve yazılan bir dil olmasına rağmen, Britanya İngilizcesi (British English) ve Amerikan İngilizcesi (American English) arasında belirgin yazım farklılıkları bulunur. Bu farklılıklar, bazen kafa karışıklığına yol açsa da, genel olarak dilin anlaşılırlığını etkilemez. Yazım seçimi genellikle hedef kitleye veya yayın yapılan coğrafi bölgeye göre yapılır.
Yaygın Farklılıklar
Aşağıdaki tablo, İngiliz ve Amerikan yazımı arasındaki en yaygın farklılıkları özetlemektedir:
| Amerikan İngilizcesi | İngiliz İngilizcesi | Açıklama |
|---|---|---|
| -or (color, honor) | -our (colour, honour) | Kelime sonlarındaki “o” ve “u” harflerinin kullanımı. |
| -er (center, theater) | -re (centre, theatre) | Kelime sonlarındaki “r” ve “e” harflerinin yer değişimi. |
| -ize (organize, realize) | -ise (organise, realise) veya -ize | “-ize” veya “-ise” soneklerinin kullanımı. Hem Oxford İngilizce Sözlüğü hem de İngiltere’deki birçok akademik yayın “-ize” kullanırken, genel kullanımda “-ise” daha yaygındır. |
| -log (dialog, analog) | -logue (dialogue, analogue) | Kelime sonlarındaki “-log” veya “-logue” sonekleri. |
| -ense (defense, pretense) | -ence (defence, pretence) | Kelime sonlarındaki “s” ve “c” harflerinin kullanımı. |
| -yze (analyze, paralyze) | -yse (analyse, paralyse) | “-yze” ve “-yse” soneklerinin kullanımı. |
| Tek “l” (traveling, canceled) | Çift “l” (travelling, cancelled) | “-l” harfinin ek alırken iki katına çıkarılması. Özellikle fiillere eklenen “-ing” veya “-ed” eklerinde görülür. |
| Diğerleri (jewelry, gray, program) | Diğerleri (jewellery, grey, programme) | Bazı tekil kelimelerin yazımı. |
Örnekler:
- Amerikan İngilizcesi: “The color of his shirt was gray .”
- İngiliz İngilizcesi: “The colour of his shirt was grey .”
- Amerikan İngilizcesi: “We went to the theater to watch the movie .”
- İngiliz İngilizcesi: “We went to the theatre to watch the film .”
- Amerikan İngilizcesi: “She realized her mistake and apologized .”
- İngiliz İngilizcesi: “She realised her mistake and apologised .”
Tercih ve Tutarlılık
Hangi yazım tarzının kullanılacağı tamamen bir tercih meselesidir. Ancak, bir kez bir yazım tarzı seçildiğinde, metin boyunca bu tarzda tutarlılık göstermek çok önemlidir. Örneğin, bir belgede hem “color” hem de “colour” kullanmak, profesyonellikten uzak bir görüntü çizebilir ve okuyucunun kafasını karıştırabilir. Akademik çalışmalarda, yayıncıların veya üniversitelerin genellikle belirli bir yazım tarzını (APA, MLA gibi) zorunlu kıldığını unutmamak gerekir.
Yazım ve Büyük Harf Kullanımı ile İlgili Sık Yapılan Hatalar
İngilizce yazım ve büyük harf kullanımı konusunda sıkça yapılan bazı hatalar vardır. Bu hataları bilmek, yazılı iletişimde daha doğru ve akıcı olmanıza yardımcı olacaktır.
Virgül Sonrası Büyük Harf Kullanımı
Cümlenin ortasında yer alan bir virgül sonrası genellikle küçük harfle devam edilir, ancak özel bir isim geliyorsa büyük harf kullanılır. Örneğin: “I went to the store, and I bought some milk.” (Doğru) vs. “I went to the store, And I bought some milk.” (Yanlış).
Coğrafi Yönlerin Yanlış Kullanımı
Kuzey, güney, doğu, batı gibi yönler bir bölgenin adı olarak kullanılıyorsa büyük harfle, sadece yön belirtiyorsa küçük harfle yazılmalıdır. Örneğin: “He lives in the South of France.” (Bölge) vs. “He drove south for an hour.” (Yön).
Günün Saatleri
Günün belirli saatleri (morning, afternoon, evening, night) genellikle küçük harfle yazılır. Örneğin: “We met in the morning .”
Unvanların Genel Kullanımı
Unvanlar bir ismin önünde kullanıldığında büyük harfle başlarken, genel olarak kullanıldığında küçük harfle yazılır. Örneğin: “The President delivered a speech.” (Belirli bir başkan) vs. “Every president faces challenges.” (Genel anlamda başkan).
Kafa Karıştıran Homofonlar
Daha önce belirtildiği gibi, homofonlar sıkça karıştırılır. “Their,” “there,” ve “they’re” gibi kelimelerin doğru kullanımı önemlidir. “Their” sahiplik zamiri, “there” yer belirten bir zarf ve “they’re” ise “they are” kelimesinin kısaltmasıdır.
Örnek:
- “It’s their car.” (Onların arabası)
- “The book is over there .” (Kitap orada)
- ” They’re going to the party.” (Onlar partiye gidiyorlar)
Apostrof Kullanımı
Apostrofun hem iyelik (possessive) hem de kısaltmalar için kullanılması, yazım hatalarına yol açabilir. Örneğin, “it’s” (“it is” veya “it has” kısaltması) ile “its” (iyelik zamiri, “onun”) arasındaki fark sıkça karıştırılır.
Örnek:
- ” It’s a beautiful day.” (Güzel bir gün)
- “The dog wagged its tail.” (Köpek kuyruğunu salladı)
Bu tür hataların önüne geçmek için dikkatli olmak, bol pratik yapmak ve şüpheye düştüğünüzde bir sözlüğe başvurmak önemlidir.
Yazım ve Büyük Harf Kullanımı ile İlgili Örnek Cümleler
- Every morning , I drink coffee..
Her sabah , ben kahve içerim. . - Dr. Evans will present his findings at the conference in November .
Doktor Evans , bulgularını Kasım ayındaki konferansta sunacak. - My favorite book is “The Great Gatsby” ..
En sevdiğim kitap “Muhteşem Gatsby” dir. . - We visited London and saw Buckingham Palace ..
Londra’yı ziyaret ettik ve Buckingham Sarayı’nı gördük. . - She is fluent in English and Spanish ..
O, İngilizce ve İspanyolca’yı akıcı konuşur. . - The company’s headquarters are located in the West ..
Şirketin merkezi Batı’da yer alıyor. . - The Renaissance was a period of great artistic and cultural growth..
Rönesans , büyük sanatsal ve kültürel gelişimin yaşandığı bir dönemdi. . - Please receive the package from the delivery person..
Lütfen paketi teslimatçıdan teslim alınız . . - Are you traveling to Canada this summer ??
Bu yaz Kanada’ya mı seyahat ediyorsun ? ? - His decision will affect the entire team..
Onun kararı tüm takımı etkileyecek . . - The weather is too cold to go outside..
Hava dışarı çıkmak için çok soğuk. . - Their dog is always barking over there ..
Onların köpeği hep orada havlıyor. . - It’s important to distinguish between “it’s” and “its”..
“It’s” ve “its” arasındaki farkı ayırt etmek önemlidir. . - The car stopped suddenly, causing a delay..
Araba aniden durdu , gecikmeye neden oldu . . - The city council will hold a meeting next Tuesday ..
Şehir konseyi gelecek Salı bir toplantı yapacak. .