WH soruları, İngilizcede belirli bilgiler almak için kullanılan soru türleridir. Bu sorular, genellikle “WH-” harfleriyle başlayan soru kelimeleriyle (What, Who, When, Where, Why, Which, How) oluşturulur ve cevap olarak evet ya da hayır yerine spesifik bir bilgi beklenir. Bu sorular, iletişimde detaylı bilgi edinmek için hayati öneme sahiptir ve İngilizce öğrenenler için ustalaşılması gereken temel konulardan biridir.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
WH Sorularının Yapısı
WH sorularının temel yapısı, kullanılan zaman ve fiil türüne göre değişiklik gösterir. Genel olarak, soru kelimesi cümlenin başına gelir, ardından yardımcı fiil (do/does, did, am/is/are, have/has, will, can vb.), özne ve ana fiil gelir. Bu yapı, sorgulanan bilgiye göre esneklik gösterir.
WH Soru Kelimeleri ve Kullanımları
Her WH soru kelimesi, belirli bir bilgi türünü sorgulamak için kullanılır. Bu kelimelerin doğru kullanımı, etkili iletişim kurmanın anahtarıdır.
What (Ne/Neydi)
“What” kelimesi, bir şeyin ne olduğunu, ne türde olduğunu veya ne yapıldığını sormak için kullanılır. Nesneler, eylemler veya durumlar hakkında bilgi edinmek için idealdir.
- What is your favorite color? (En sevdiğin renk ne?)
- What did you do yesterday? (Dün ne yaptın?)
Who (Kim/Kimi)
“Who” , bir kişiyi veya kişileri sormak için kullanılır. Bu kelime genellikle cümlenin öznesini sorgulamak için kullanılırken, “Whom” (kimi) ise nesneyi sormak için daha resmi durumlarda tercih edilir. Ancak günlük konuşmada “who” hem özne hem de nesne yerine kullanılabilir.
- Who broke the window? (Pencereyi kim kırdı?)
- Who are you talking to? (Kiminle konuşuyorsun?)
When (Ne Zaman)
“When” , zaman hakkında bilgi almak için kullanılır. Bir olayın ne zaman gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini öğrenmek için sorulur.
- When do you usually wake up? (Genellikle ne zaman uyanırsın?)
- When will the meeting start? (Toplantı ne zaman başlayacak?)
Where (Nereye/Nerede)
“Where” , yer hakkında bilgi almak için kullanılır. Bir şeyin nerede olduğunu veya bir yere nereye gidildiğini sormak için kullanılır.
- Where do you live? (Nerede yaşıyorsun?)
- Where did you go on holiday? (Tatilde nereye gittin?)
Why (Neden/Niçin)
“Why” , bir eylemin veya durumun nedenini sorgulamak için kullanılır. Cevap genellikle “because” (çünkü) ile başlar.
- Why are you sad? (Neden üzgünsün?)
- Why did you choose that option? (Neden o seçeneği seçtin?)
Which (Hangi/Hangisi)
“Which” , belirli bir grup veya seçenek arasından seçim yapılması istendiğinde kullanılır. Seçeneklerin sınırlı olduğu durumlarda tercih edilir.
- Which book do you want to read? (Hangi kitabı okumak istersin?)
- Which one is yours? (Hangisi senin?)
How (Nasıl/Ne Kadar)
“How” , bir şeyin nasıl yapıldığını, bir durumun niteliğini veya bir şeyin miktarını (tek başına veya zarflarla birlikte) sormak için kullanılır. “How” tek başına kullanılabileceği gibi, farklı kelimelerle birleşerek de çeşitli anlamlar kazanır:
- How often: Ne sıklıkla?
- How many: Kaç tane? (sayılabilir isimlerle)
- How much: Ne kadar? (sayılamayan isimlerle)
- How long: Ne kadar süre? / Ne kadar uzun?
- How far: Ne kadar uzak?
- How old: Kaç yaşında?
- How do you go to school? (Okula nasıl gidersin?)
- How old are you? (Kaç yaşındasın?)
Farklı Zamanlarda WH Soruları
WH soruları, İngilizcenin zengin zaman yapılarının her biriyle uyumlu bir şekilde kullanılabilir. Temel mantık aynı kalsa da, soruyu oluşturan yardımcı fiilin zamanı ve bazen ana fiilin yapısı, cümlenin anlamını ve bağlamını tamamen değiştirir. Bu bölümde, WH sorularının İngilizcedeki başlıca zamanlarla nasıl kullanıldığını ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
1. Geniş Zaman (Simple Present Tense) ile WH Soruları
Geniş zaman, genel gerçekleri, alışkanlıkları ve düzenli eylemleri ifade etmek için kullanılır. WH soruları bu zamanda, özneye göre “do” veya “does” yardımcı fiilleriyle oluşturulur.
- Yapı: WH Kelimesi + do/does + Özne + Fiilin Yalın Hali
- Örnek: What do you usually eat for breakfast?
(Kahvaltıda genellikle ne yersin?) - Örnek: Where does she live?
(O nerede yaşıyor?) - Örnek: When do they open the shop?
(Dükkanı ne zaman açarlar?)
2. Şimdiki Zaman (Present Continuous Tense) ile WH Soruları
Şimdiki zaman, konuşma anında devam eden veya geçici olarak yapılan eylemleri anlatır. Bu zamanda, “am”, “is” veya “are” yardımcı fiilleri kullanılır ve ana fiil “-ing” takısı alır.
- Yapı: WH Kelimesi + am/is/are + Özne + Fiilin -ing Hali
- Örnek: Who is talking right now?
(Şu an kim konuşuyor?) - Örnek: What are you doing?
( Ne yapıyorsun?) - Örnek: Where are they going?
( Nereye gidiyorlar?)
3. Geçmiş Zaman (Simple Past Tense) ile WH Soruları
Geçmiş zaman, geçmişte belirli bir zamanda tamamlanmış eylemleri ifade eder. Bu zamanda, tüm özneler için “did” yardımcı fiili kullanılır ve ana fiil yalın halde bulunur.
- Yapı: WH Kelimesi + did + Özne + Fiilin Yalın Hali
- Örnek: Where did you go last night?
(Dün gece nereye gittin?) - Örnek: When did she arrive?
(O ne zaman vardı?) - Örnek: What did he say?
( Ne dedi?)
4. Şimdiki Mükemmel Zaman (Present Perfect Tense) ile WH Soruları
Şimdiki mükemmel zaman, geçmişte başlayıp şimdiki zamanla bağlantısı olan eylemleri veya deneyimleri anlatır. Bu zamanda, “have” veya “has” yardımcı fiilleri ve ana fiilin üçüncü hali (past participle) kullanılır.
- Yapı: WH Kelimesi + have/has + Özne + Fiilin Üçüncü Hali (V3)
- Örnek: How long have you lived here?
( Ne kadar süredir burada yaşıyorsun?) - Örnek: What has she done?
( Ne yaptı/yapmış?) - Örnek: Where have they been?
( Nerede bulundular/olmuşlar?)
5. Gelecek Zaman (Future Simple Tense) ile WH Soruları
Gelecek zaman, gelecekteki olayları veya planları ifade eder. Bu zamanda, “will” yardımcı fiili kullanılır ve ana fiil yalın halde bulunur.
- Yapı: WH Kelimesi + will + Özne + Fiilin Yalın Hali
- Örnek: When will they arrive?
( Ne zaman varacaklar?) - Örnek: What will you do tomorrow?
(Yarın ne yapacaksın?) - Örnek: Who will come to the party?
(Partiye kim gelecek?)
WH sorularının farklı zamanlardaki kullanımı aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:
| Zaman | Yardımcı Fiil(ler) | Ana Fiil Formu | Örnek WH Soru | Türkçe Çevirisi |
|---|---|---|---|---|
| Simple Present | do / does | Yalın Hal | Where do you work? | Nerede çalışıyorsun? |
| Present Continuous | am / is / are | -ing Hali | What are you reading? | Ne okuyorsun? |
| Simple Past | did | Yalın Hal | When did they leave? | Ne zaman ayrıldılar? |
| Present Perfect | have / has | V3 (Past Participle) | Who has seen this movie? | Bu filmi kim görmüş? |
| Future Simple | will | Yalın Hal | Why will she go there? | Neden oraya gidecek? |
Özne Pozisyonundaki WH Soruları
İngilizcede WH sorularının özel bir durumu vardır: “Who” (kim) ve “What” (ne) soru kelimeleri, cümlenin öznesini sorduğunda, cümle yapısı standart WH soru yapısından farklılaşır. Bu durumda, yardımcı fiil “do”, “does” veya “did” kullanılmaz. Bunun yerine, soru kelimesi doğrudan öznenin yerine geçer ve fiil, özneymiş gibi davranır.
Yapı ve İşleyiş
Normal bir cümlede özne, eylemi gerçekleştiren unsurdur (örn: “Ayşe aradı”). WH sorusu özneyi sorduğunda (örn: “Kim aradı?”), soru kelimesi (“Who” veya “What”) doğrudan öznenin yerine geçer. Bu durumda, fiil çekimi de özneye göre yapılır.
- Normal Cümle: Someone called you. (Birisi seni aradı.)
- Özne Sorusu: Who called you? (Seni kim aradı?)
Gördüğünüz gibi, “Who” doğrudan “Someone”ın yerini almıştır ve ekstra bir yardımcı fiil (“did”) kullanılmamıştır. Eğer “Who did call you?” deseydik, bu gramerik olarak yanlış olurdu.
Geniş Zamanda Özne Soruları
Geniş zamanda, eğer sorulan özne üçüncü tekil şahıs ise (he, she, it gibi), ana fiil normalde aldığı “-s” takısını almaya devam eder. Bu durum, “does” yardımcı fiilinin kullanılmadığı özne sorularında geçerlidir.
- Normal Cümle: He lives here. (O burada yaşıyor.)
- Özne Sorusu: Who lives here?
(Burada kim yaşıyor?) – “lives” fiili “-s” takısını korur.
“What” ile özne sorulduğunda da benzer bir durum söz konusudur:
- Normal Cümle: A strange noise woke me up. (Garip bir ses beni uyandırdı.)
- Özne Sorusu: What woke you up?
(Seni ne uyandırdı?)
Özne Pozisyonundaki WH Soruları ile İlgili Örnekler
- Who opened the door?
Kapıyı kim açtı? (Doğru, “did” kullanılmaz.) - What caused the accident?
Kazaya ne sebep oldu? (Doğru, “did” kullanılmaz.) - Who wants some more cake?
Daha fazla pasta kim ister? (Geniş zaman, tekil özne gibi davranır, fiile ‘-s’ gelir.) - What is making that noise?
O gürültüyü ne yapıyor? (Şimdiki zaman, özne pozisyonunda ‘what’.) - Who broke the window?
Pencereyi kim kırdı? - What happened to your car?
Arabanıza ne oldu? - Who can help me with this task?
Bu görevde bana kim yardım edebilir? (Modal fiillerle de aynı kural geçerlidir.) - What makes you happy?
Seni ne mutlu eder? - Who is responsible for the mistake?
Hatadan kim sorumlu? - What is bothering you?
Seni ne rahatsız ediyor? - Who arrived first?
İlk kim geldi? - What fell off the table?
Masanın üzerinden ne düştü? - Who will attend the conference?
Konferansa kim katılacak? - What is growing in your garden?
Bahçenizde ne büyüyor? - Who knows the answer?
Cevabı kim biliyor?
WH Soruları ile İlgili Sık Yapılan Hatalar ve Çözümleri
WH soruları, İngilizcede bilgi edinmenin temel yollarından biridir, ancak bu soru türünü kullanırken bazı yaygın hatalar yapılabilir. Bu hataları anlamak ve düzeltmek, hem yazılı hem de sözlü iletişimde akıcılığı ve doğruluğu artırmak için kritik öneme sahiptir.
1. Yardımcı Fiili Unutmak veya Yanlış Kullanmak
En sık karşılaşılan hatalardan biri, özellikle geniş zaman (Simple Present Tense) ve geçmiş zaman (Simple Past Tense) WH sorularında yardımcı fiilleri (do, does, did) kullanmayı atlamaktır. İngilizcede çoğu fiil cümlesinde soru ve olumsuz yapılar oluşturulurken yardımcı fiillere ihtiyaç duyulur. Bu kural, WH soruları için de geçerlidir.
- Yanlış: Where you go?
Doğrusu: Where do you go? (Nereye gidersin?) - Yanlış: What he did yesterday?
Doğrusu: What did he do yesterday? (Dün ne yaptı?)
Çözüm: Cümledeki zamanı ve özneyi dikkate alarak doğru yardımcı fiili (do/does/did) kullanmayı alışkanlık haline getirin. Unutmayın, “be” fiili (am, is, are, was, were) ve modal fiiller (can, will, must vb.) zaten kendi başlarına yardımcı fiil görevi görürler ve ek bir “do/does/did”e ihtiyaç duymazlar.
2. Kelime Sırasını Karıştırmak (Word Order)
WH sorularının temel bir kelime sırası vardır ve bu sıra bozulduğunda cümle anlamsız hale gelebilir veya yanlış anlaşılabilir. Genel yapı şöyledir: WH Soru Kelimesi + Yardımcı Fiil + Özne + Ana Fiil (+ Cümlenin Geri Kalanı) .
- Yanlış: When you will arrive?
Doğrusu: When will you arrive? (Ne zaman varacaksın?) - Yanlış: Why she is crying?
Doğrusu: Why is she crying? (Neden ağlıyor?)
Çözüm: Soru kelimesinden hemen sonra yardımcı fiili getirme kuralını içselleştirin. Bu, İngilizce soru yapısının temelini oluşturur. Aşağıdaki tablo, farklı zamanlar için genel yapıyı özetlemektedir:
| WH Kelime | Yardımcı Fiil | Özne | Ana Fiil |
|---|---|---|---|
| What | do | you | eat? |
| Where | did | they | go? |
| When | will | she | come? |
| How | are | you | feeling? |
3. “Who” ve “Whom” Karışıklığı
Türkçede “kim” hem özne hem de nesne için kullanılırken, İngilizcede “who” genellikle özneyi sormak için, “whom” ise nesneyi sormak için kullanılır. Ancak, modern ve günlük İngilizcede “whom” kullanımı oldukça azalmıştır ve çoğu durumda “who” tercih edilmektedir. Yine de, özellikle resmi yazışmalarda veya akademik metinlerde “whom”un doğru kullanımı önemlidir.
- Who called you? (Seni kim aradı?) – “Who” özne olarak.
- Whom did you call? ( Kimi aradın?) – “Whom” nesne olarak. (Günlük dilde: “Who did you call?”)
Çözüm: Eğer bir edat (preposition) ile birlikte kullanıyorsanız (“to whom”, “with whom” gibi) veya cümlenin nesnesini soruyorsanız “whom” kullanmayı düşünebilirsiniz. Ancak genel konuşma ve yazışmalarda “who” kullanmak genellikle kabul edilebilirdir ve hata yapma riskinizi azaltır.
4. “Which” ve “What” Ayrımı
Hem “which” hem de “what” “ne” veya “hangi” anlamına gelebilir, ancak kullanımları farklıdır. Temel fark, sunulan seçeneklerin sınırlı olup olmamasıdır.
- What: Seçenekler belirsiz veya sınırsız olduğunda kullanılır. Geniş bir kategori içinden genel bir bilgi sorgular.
- Which: Seçenekler belirli ve sınırlı olduğunda, genellikle iki veya daha fazla seçenek arasından seçim yapılması beklendiğinde kullanılır.
- Yanlış: What is your favorite color among red, blue, and green?
Doğrusu: Which is your favorite color among red, blue, and green? (Kırmızı, mavi ve yeşil arasında en sevdiğin renk hangisi?) – Belirli seçenekler var. - Yanlış: Which do you want to do in your life?
Doğrusu: What do you want to do in your life? (Hayatında ne yapmak istiyorsun?) – Seçenekler sınırsız.
Çözüm: Bir seçim veya sınırlı bir setten bahsediyorsanız “which” kullanın. Genel bir bilgi veya sonsuz seçenekler arasından soruyorsanız “what” kullanın.
5. WH Soru Kelimelerini Tek Başına Kullanmamak
Bazı durumlarda, özellikle özneyi sorgularken, WH soru kelimesi doğrudan fiilden önce gelebilir ve yardımcı fiile ihtiyaç duymaz. Bu durum, özellikle “who” ve “what” için geçerlidir.
- Who came to the party? (Partiye kim geldi?) – “came” fiilinin öznesi “who”.
- What made you happy? (Seni ne mutlu etti?) – “made” fiilinin öznesi “what”.
Çözüm: Eğer WH kelimesi cümlenin öznesinin yerini alıyorsa, yardımcı fiil kullanmaktan kaçının. Bu, İngilizcede “subject questions” olarak bilinen özel bir yapıdır.
WH Soruları ile İlgili Örnek Cümleler
- What is your favorite movie??
En sevdiğin film ne dir? ? - Who is coming to the party tonight??
Bu gece partiye kim geliyor? ? - When did you last see him??
Onu en son ne zaman gördün? ? - Where do you usually go on weekends??
Hafta sonları genellikle nereye gidersin? ? - Why are you studying English??
Neden İngilizce öğreniyorsun? ? - Which color do you prefer, red or blue??
Hangi rengi tercih edersin, kırmızı mı yoksa mavi mi? ? - How do you feel today??
Bugün nasıl hissediyorsun? ? - How many books do you have??
Kaç tane kitabın var? ? - How much money do you need??
Ne kadar paraya ihtiyacın var? ? - How often do you exercise??
Ne sıklıkla egzersiz yaparsın? ? - How long will the journey take??
Yolculuk ne kadar sürecek ? ? - What kind of music do you like??
Ne tür müzikten hoşlanırsın? ? - Who helped you with your homework??
Ödevinde sana kim yardım etti? ? - Where were you born??
Nerede doğdun? ? - Why did you choose this university??
Bu üniversiteyi neden seçtin? ?