İlgi zamirleri, İngilizce dilinde cümlelerde iki farklı fikri veya cümleyi birbirine bağlamak için kullanılan önemli sözcüklerdir. Bu zamirler, ana cümlenin bir ögesini açıklayan veya detaylandıran yan cümleciklerin başlangıcında yer alır ve cümledeki anlamın netleşmesini sağlar. İlgi zamirleri sayesinde, tekrarları önler, cümleleri daha akıcı ve anlamlı hale getiririz.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
İlgi Zamirleri Nedir?
İlgi zamirleri, bir önceki isim veya zamire atıfta bulunarak yan cümleyi ana cümleye bağlayan kelimelerdir. İngilizcede en yaygın ilgi zamirleri who , whom , whose , which ve that şeklindedir. Bu zamirler, kişiler, nesneler ya da sahiplik gibi farklı anlamlara göre kullanılır.
İlgi Zamirlerinin Özellikleri ve Kullanımları
İlgi zamirleri, İngilizcede cümleleri birbirine bağlamak ve cümle içindeki isimleri daha ayrıntılı tanımlamak için kullanılan çok önemli öğelerdir. Bu zamirler, anlam bütünlüğünü sağlarken, gereksiz tekrarları önler ve cümlelerin akıcılığını artırır. İlgi zamirlerinin her biri farklı durumlar ve anlamlara uygun şekilde seçilir. Aşağıda en yaygın kullanılan ilgi zamirleri ve kullanım detayları açıklanmıştır.
Who zamiri, temel olarak insanlar için kullanılır ve çoğunlukla cümlede özne görevindedir. Örneğin, “The woman who called you is waiting.” cümlesinde “who” zamiri, kadını tanımlamak için kullanılır ve cümlede özne işlevi görür. İnsanları niteleyen yan cümleciklerde, who zamiri doğal ve yaygın tercihtir. Ayrıca, resmi ya da yazılı dilde de sıkça karşımıza çıkar.
Whom ise yine insanlar için kullanılan bir ilgi zamiridir, fakat cümlede nesne görevindedir. Örneğin, “The man whom I met yesterday is a doctor.” cümlesinde “whom” nesne konumundadır. Ancak modern İngilizcede, özellikle konuşma dilinde whom kullanımı giderek azalmakta ve çoğu zaman who ile yer değiştirerek kullanılır. Resmi yazışmalarda veya dikkatli dil kullanımı gereken durumlarda whom doğru ve tercih edilen zamirdir.
Whose zamiri, sahiplik ya da aitlik bildiren ilgi zamiridir ve hem insanlar hem de nesneler için kullanılabilir. Örneğin, “The girl whose bike was stolen is sad.” cümlesinde sahiplik ifadesi vardır. “Whose” zamiri, cümlede ismin ait olduğu kişiyi veya nesneyi belirtmek için oldukça işlevseldir. Bu özelliğiyle diğer ilgi zamirlerinden ayrılır çünkü sadece özne veya nesne değil, aitlik ilişkisini de ifade eder.
Which , daha çok nesneler ve hayvanlar için kullanılan bir ilgi zamiridir. Hem cümlede özne hem de nesne konumunda olabilir. Örneğin, “The book which is on the table is mine.” cümlesinde “which” zamiri kitabı tanımlamak için kullanılmıştır ve cümlede özne görevindedir. Aynı şekilde, “The car which I bought is new.” cümlesinde ise nesne konumundadır. “Which” zamiri, sınırlayıcı ve sınırlayıcı olmayan yan cümleciklerde rahatlıkla kullanılır ve özellikle nesneleri belirtmede oldukça yaygındır.
That zamiri ise hem insanlar hem de nesneler için kullanılabilen esnek ve çok yönlü bir ilgi zamiridir. Genellikle who ve which yerine kullanılır ve özellikle konuşma dilinde yaygın tercih sebebidir. Örneğin, “The man that called you is here.” ve “The book that I read was interesting.” cümlelerinde kullanıldığı gibi, resmi ve gayriresmi bağlamlarda da geçerlidir. Ancak dikkat edilmelidir ki, that zamiri sınırlayıcı yan cümleciklerde kullanılır; yani, cümlenin anlamını belirginleştiren ve sınırlandıran yan cümleciklerde tercih edilir. Virgüllü yani sınırlayıcı olmayan yan cümleciklerde that kullanılması doğru değildir.
Sonuç olarak, ilgi zamirlerinin doğru kullanımı cümlenin anlamını doğrudan etkiler. Hangi zamirin seçileceği, anlatılmak istenen anlama ve cümlenin yapısına bağlıdır. Bu zamirlerin özelliklerini bilmek ve kullanım alanlarını doğru anlamak, hem yazılı hem sözlü İngilizcede akıcı ve doğru ifadeler kurmayı sağlar.
Cümledeki Görevleri
İlgi zamirleri, yan cümlelerde çok yönlü görevler üstlenir ve cümlenin yapısına göre özne, nesne veya sahiplik bildiren ögeler olabilirler. Bu özellikleri sayesinde cümlenin anlamı netleşir ve anlatım zenginleşir. İlgi zamirlerinin cümlede üstlendiği görevleri detaylı olarak inceleyelim:
- Özne olarak görevleri: İlgi zamirleri, yan cümlede cümlenin öznesi olabilir. Bu durumda, zamir, ana cümlede belirtilen isim veya kişi hakkında bilgi verir ve eylemi gerçekleştiren unsuru belirtir. Örneğin, The woman who called you is waiting. cümlesinde “who” zamiri, “the woman” ifadesini açıklar ve arama eylemini yapan kişi olarak özne görevindedir.
- Nesne olarak görevleri: İlgi zamirleri, yan cümlede nesne konumunda da bulunabilir. Bu durumda zamir, eylemin hedefini belirtir ve genellikle cümlenin anlamını detaylandırır. Örnek olarak, The book which I read was fascinating. cümlesinde “which” zamiri, “the book” ifadesini tanımlar ve okuma eyleminin nesnesi olarak kullanılır.
- Sahiplik bildirirken: Whose zamiri, aitlik veya sahiplik ifade eder. Hem insanlar hem nesneler için kullanılabilir. Örneğin, The student whose laptop was stolen reported it to the police. cümlesinde “whose” zamiri öğrencinin laptopuna aitliği gösterir ve cümleye detay katar.
İlgi Zamirlerinin Yapıları
İlgi zamirlerinden sonra gelen yan cümlecikler, ana cümleye açıklayıcı veya sınırlayıcı bilgi ekler. Bu yan cümlecikler, cümlenin anlamını şekillendirir ve iki temel yapıda incelenir:
- Sınırlayıcı (Restrictive) Yan Cümlecikler: Bu tür yan cümlecikler, tanımladıkları ismi belirli bir şekilde sınırlar ve cümlenin anlamını doğrudan etkiler. Böylece, ilgi zamiri ile başlayan yan cümlecik olmadan cümlenin anlamı eksik veya belirsiz kalabilir. Sınırlayıcı yan cümleciklerde ilgi zamirinin önünde virgül kullanılmaz. Örnek: The students who study hard succeed. Burada “who study hard” ifadesi, başarılı öğrencileri belirler ve cümleyi sınırlar.
- Sınırlayıcı Olmayan (Non-Restrictive) Yan Cümlecikler: Bu yan cümlecikler, ana cümleye ek bilgi sağlar, fakat cümlenin temel anlamını değiştirmez. Bu nedenle, cümlenin anlamı yan cümlecik olmadan da tamamdır. Sınırlayıcı olmayan yan cümlecikler genellikle virgüllerle ayrılır. Örnek: My uncle, who lives in New York, is a chef. Burada yan cümlecik, amcaya ait ek bilgi verir, ama cümlenin anlamını sınırlandırmaz.
İlgi Zamirleri ile Sıkça Karşılaşılan Kalıplar
İngilizcede ilgi zamirleri, belirli kalıplarda sıkça kullanılır ve bu kalıpları bilmek, cümleleri daha doğru ve akıcı kurmak için önemlidir. Örneğin, “the one who,” “the thing which,” “someone who,” “anything that” gibi yapılar, anlamsal olarak ilgi zamirlerinin cümle içinde belirginleşmesini sağlar. Bu kalıplar, hem yazılı hem sözlü İngilizcede oldukça yaygındır ve dil öğrenenlerin dikkat etmesi gereken kalıplardır.
İlgi Zamirleri ve Zaman Uyumu
İlgi zamirlerinin kullanıldığı yan cümleciklerde, zaman uyumu cümlenin anlamını doğru iletmek için kritiktir. Yan cümlecikte kullanılan fiilin zamanı, ana cümlenin zamanı ile uyumlu olmalı veya anlatılmak istenen duruma göre farklılık gösterebilir. Örneğin, “The man who is standing there was my teacher.” cümlesinde yan cümlecikte geniş zaman kullanılırken, ana cümlede geçmiş zaman kullanılmıştır. Bu tür zaman uyumları, cümlenin net ve anlaşılır olmasını sağlar.
İlgi Zamirlerinin Alternatif Kullanımları
Bazı durumlarda, ilgi zamirleri yerine farklı yapılar veya zamirler kullanılabilir. Örneğin, günlük konuşmada ve gayriresmi yazılarda ilgi zamiri düşürülebilir ya da yerine belirsiz zamirler tercih edilebilir. Ayrıca, “that” zamirinin yerine “who” veya “which” gibi daha resmi seçenekler kullanılabilir. Bu alternatif kullanımlar, cümlenin bağlamına ve resmiyet düzeyine göre değişir ve dilin esnekliğini gösterir.
Karıştırıldığı Durumlar ve Sık Yapılan Hatalar
İlgi zamirleri İngilizcede çok sık kullanıldığı için bazı karışıklıklara ve hatalara yol açabilir. Bu hatalar, hem cümlenin anlamını bozabilir hem de iletişimde yanlış anlaşılmalara neden olabilir. İşte ilgi zamirleriyle ilgili en yaygın karışıklıklar ve sık yapılan hatalar:
- Whom ile Who karışıklığı: Whom zamiri, nesne konumunda olan kişiler için kullanılır. Ancak günlük konuşma dilinde çoğunlukla who zamiriyle yer değiştirir. Resmi yazışmalarda, akademik metinlerde ve dikkat gerektiren durumlarda bu kullanım yanlıştır. Örneğin, “To whom did you give the book?” doğruyken, “To who did you give the book?” hatalıdır. Bu ayrımı yapmak, yazılı ve resmi İngilizcede dil bilgisinin doğruluğu açısından kritik öneme sahiptir.
- That zamirinin virgüllü yan cümleciklerde kullanımı: That , yalnızca sınırlayıcı (restrictive) yan cümleciklerde kullanılır; yani cümlenin anlamını kesinleştiren ve sınırlandıran cümleciklerde geçerlidir. Eğer yan cümlecik virgüllerle ayrılıyorsa ve ek bilgi veriyorsa (non-restrictive), that kullanmak dil bilgisi hatasıdır. Bu durumlarda who (insanlar için) veya which (nesneler için) tercih edilmelidir. Örnek: “My car, which is old, needs repair.” (Doğru) fakat “My car, that is old, needs repair.” (Yanlış).
- İlgi zamirlerinin gereksiz yere düşürülmesi veya yanlış düşürülmesi: Bazı durumlarda, özellikle nesne konumunda olan ilgi zamirleri cümleden çıkarılabilir. Örneğin, “The book (that) I bought is new.” cümlesinde “that” düşürülebilir. Ancak bu her zaman mümkün değildir. Zamirin atlanması anlam karmaşasına veya cümlenin yapısal bozukluğuna yol açabilir. Yanlış düşürme cümleyi anlamsız hale getirebilir veya okurun cümleyi anlamasını zorlaştırır. Bu nedenle hangi durumlarda düşürmenin mümkün olduğu iyi bilinmeli ve dikkatle uygulanmalıdır.
- İlgi zamiri ile ilgili gereksiz tekrarlar: Bazı öğrenciler veya dil öğrenenler, ilgi zamirini kullandıktan sonra aynı ismi veya zamiri yan cümlede tekrar etmeye çalışırlar ki bu yanlış ve gereksizdir. Örneğin, “The man who he came yesterday is my uncle.” cümlesi yanlıştır; doğru hali “The man who came yesterday is my uncle.” olmalıdır.
- Yanlış ilgi zamiri seçimi: İnsanlar için which kullanmak ya da nesneler için who kullanmak yaygın bir hata örneğidir. İlgi zamirlerinin doğru seçimi, cümlenin netliği ve gramer doğruluğu için şarttır. İnsanlar için who ve whom , nesneler için ise which ve that tercih edilmelidir.
Bu hataları önlemek için, ilgi zamirlerinin görevlerini ve kullanım koşullarını iyi öğrenmek, örneklerle pekiştirmek gereklidir. Dilin doğallığını ve doğruluğunu sağlamak adına, ilgi zamiri seçiminde titiz davranmak faydalı olacaktır.
İlgi Zamirleri ile İlgili Örnek Cümleler
- The woman who teaches English is very kind.
İngilizce öğreten kadın çok nazik . - The house which we bought is old.
Aldığımız ev eski . - The boy whose bike was stolen is sad.
Bisikleti çalınan çocuk üzgün . - This is the man whom I met yesterday.
Bu, dün tanıştığım adamdır . - The movie that won the award is great.
Ödül kazanan film harika . - The teacher, who is very experienced, explained well.
Çok deneyimli olan öğretmen iyi anlattı . - Students who study hard get good grades.
Çok çalışan öğrenciler iyi notlar alır . - The car which broke down was expensive.
Arızalanan araba pahalıydı . - She is the author whose book became a bestseller.
Kitabı çok satan yazar odur . - The people that live here are friendly.
Burada yaşayan insanlar dost canlısıdır . - The man who called you is waiting outside.
Seni arayan adam dışarıda bekliyor . - The necklace which she wore was beautiful.
Taktiği kolye çok güzeldi . - The student whom I helped passed the exam.
Yardım ettiğim öğrenci sınavı geçti . - This is the house that Jack built.
Bu, Jack’in yaptığı evdir . - My friend, who lives in Canada, is visiting next week.
Kanada’da yaşayan arkadaşım gelecek hafta ziyaret ediyor .