İngilizce’de Bağımsız ve Bağımlı Cümlecikler – Independent and Dependent Clauses in English

İngilizce dilbilgisinin temel yapı taşlarından ikisi, bağımsız cümlecikler (Independent Clauses) ve bağımlı cümlecikler (Dependent Clauses) olarak adlandırılır. Bu iki cümlecik türünü anlamak, hem basit hem de karmaşık İngilizce cümleleri doğru bir şekilde kurmak ve yorumlamak için hayati öneme sahiptir. Temel farkları, tek başlarına bir anlam ifade edip edememeleridir.

İçindekiler

Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.

Bağımsız Cümlecikler (Independent Clauses) Nedir?

Bir bağımsız cümlecik , kendi başına tam bir cümle oluşturabilen bir kelime grubudur. Bu, bir bağımsız cümleciğin kendi başına anlamlı olduğu ve başka bir kelime grubuna ihtiyaç duymadan bir düşünceyi, fikri veya eylemi eksiksiz bir şekilde ifade edebildiği anlamına gelir. Her bağımsız cümlecik, mutlaka bir özneye (eylemi yapan kişi veya şey) ve bir yükleme (öznenin yaptığı eylemi belirten fiil) sahiptir. İngilizcede gördüğünüz çoğu basit cümle, aslında birer bağımsız cümleciktir.

Bağımsız Cümleciklerin Özellikleri

  • Tam Anlam İfade Eder: Tek başına kullanıldığında bile bir mesajı tam olarak iletir.
  • Özne ve Yüklem İçerir: Her zaman bir özne ve bir fiil barındırır.
  • Kendi Başına Cümle Olabilir: Nokta, soru işareti veya ünlem işareti ile biterek tek başına bir cümle olarak durabilir.
  • Bileşik Cümlelerin Temelini Oluşturur: İki veya daha fazla bağımsız cümlecik, koordinasyon bağlaçları (FANBOYS: for, and, nor, but, or, yet, so) veya noktalı virgül (;) kullanılarak birleştirilerek bileşik cümleler oluşturur.

Bağımsız Cümleciklere Örnekler

  • The cat slept. ( Kedi uyudu. ) – Özne: The cat, Yüklem: slept. Tam anlamlı.
  • She is a doctor. ( O bir doktor. ) – Özne: She, Yüklem: is. Tam anlamlı.
  • They will arrive tomorrow. ( Yarın varacaklar. ) – Özne: They, Yüklem: will arrive. Tam anlamlı.
  • I love to read books. ( Kitap okumayı severim. ) – Özne: I, Yüklem: love. Tam anlamlı.

Bağımlı Cümlecikler (Dependent Clauses) Nedir?

Bir bağımlı cümlecik , özne ve yüklem içermesine rağmen, kendi başına tam bir anlam ifade edemeyen bir kelime grubudur. Bağımlı cümlecikler, her zaman bir bağımsız cümleciğe ihtiyaç duyarlar ve ona bağlanarak anlam kazanırlar. Genellikle alt sıralama bağlaçları (subordinating conjunctions) veya bağıl zamirler (relative pronouns) gibi belirli kelimelerle başlarlar. Bu başlangıç kelimeleri, cümlecikleri bağımlı hale getirir ve tek başlarına kullanılamayacaklarını belirtir.

Bağımlı Cümleciklerin Özellikleri

  • Tam Anlam İfade Etmez: Tek başına kullanıldığında eksik veya tamamlanmamış bir düşünce bırakır. Bu duruma cümle parçacığı (fragment) hatası denir.
  • Özne ve Yüklem İçerir: Bağımsız cümlecikler gibi, bir özne ve bir fiil barındırır.
  • Alt Sıralama Bağlacı veya Bağıl Zamirle Başlar: Bu kelimeler, cümleciği ana cümleye bağlar ve bağımlı olduğunu gösterir.
  • Karmaşık Cümlelerin Bir Parçasıdır: Her zaman bir bağımsız cümleciğe bağlı olarak kullanılırlar ve karmaşık cümlelerin oluşumuna katkıda bulunurlar.

Yaygın Bağımlı Cümlecik Başlatıcıları

Bağımlı cümlecikler genellikle aşağıdaki türdeki kelimelerle başlar:

  • Alt Sıralama Bağlaçları: because, although, since, while, if, unless, when, where, as, before, after, until, so that, in order that, even though, whether, etc.
  • Bağıl Zamirler: who, whom, whose, which, that.

Bağımlı Cümleciklere Örnekler

  • Because he was tired ( Yorgun olduğu için ) – Özne: he, Yüklem: was. “Because” ile başladığı için bağımlıdır. Tek başına tam bir anlamı yoktur.
  • When she called me ( Beni aradığında ) – Özne: she, Yüklem: called. “When” ile başladığı için bağımlıdır.
  • That I borrowed from the library ( Kütüphaneden ödünç aldığım ) – Özne: I, Yüklem: borrowed. “That” ile başladığı için bağımlıdır.
  • If it rains tomorrow ( Eğer yarın yağmur yağarsa ) – Özne: it, Yüklem: rains. “If” ile başladığı için bağımlıdır.

Bağımsız ve Bağımlı Cümlecikler Tablosu

Aşağıdaki tablo, İngilizcedeki bağımsız (independent) ve bağımlı (dependent) cümleciklerin temel özelliklerini, tanımlarını ve örneklerini özetlemektedir:

Cümlecik Tipi Tanım Ana Özellikler Örnek Cümle Türkçe Anlamı
Bağımsız Cümlecik (Independent Clause) Kendi başına tam bir anlam ifade edebilen, bir özne ve bir yüklem (fiil) içeren bir kelime grubudur. Tek başına bir cümle olarak var olabilir.
  • Tam bir düşünceyi ifade eder.
  • Özne ve yüklem içerir.
  • Tek başına bir cümle oluşturabilir.
  • Genellikle bağlaçlarla (ve, ama, veya vb.) diğer bağımsız veya bağımlı cümleciklere bağlanır.
She waited for the bus. Otobüsü bekledi.
Bağımlı Cümlecik (Dependent Clause) Tam bir anlam ifade etmek için bağımsız bir cümlecikle birleşmesi gereken, bir özne ve bir yüklem (fiil) içeren bir kelime grubudur. Tek başına bir cümle olarak duramaz, ana cümleye bağımlıdır.
  • Tam bir düşünceyi ifade etmez.
  • Özne ve yüklem içerir.
  • Genellikle bir bağımlı bağlaç (subordinating conjunction: because, although, when, if, since vb.) veya ilgi zamiri (relative pronoun: who, which, that vb.) ile başlar.
  • Her zaman bağımsız bir cümlecikle birlikte kullanılır.
Because she was late, she missed the bus. Geç kaldığı için otobüsü kaçırdı.

Bağımsız ve Bağımlı Cümleciklerin Birlikte Kullanımı

İngilizcede sadece basit cümleler kurmak, çoğu zaman karmaşık fikirleri veya olaylar arasındaki ilişkileri tam olarak ifade etmek için yeterli olmaz. İşte bu noktada, bağımsız ve bağımlı cümleciklerin bir araya getirilmesi devreye girer. Bu birleşimler, dilimize derinlik ve zenginlik katarak, düşüncelerimizi daha ayrıntılı, ilişkili ve akıcı bir şekilde aktarmamızı sağlar. Bu tür cümle yapılarına karmaşık cümleler (complex sentences) ve bileşik-karmaşık cümleler (compound-complex sentences) adını veririz. Bu yapılar, yazılı ve sözlü İngilizcenin ileri düzey kullanımı için temeldir.

Neden Birlikte Kullanılırlar?

Bağımsız ve bağımlı cümlecikleri birleştirmek, basitçe iki ayrı fikri yan yana koymaktan çok daha fazlasını sunar. Bu birleşimler sayesinde:

  • Mantıksal İlişkiler Kurulur: Neden-sonuç, zaman, koşul, amaç, zıtlık gibi mantıksal bağlantılar net bir şekilde ifade edilebilir. Örneğin, bir eylemin nedenini belirtmek için bağımlı bir “because” cümleciği kullanırız.
  • Detay ve Bağlam Sağlanır: Ana fikre ek bilgi, açıklama veya bağlam eklenir. Bir olayın ne zaman veya nerede gerçekleştiği, bir kişinin kim olduğu veya bir şeyin ne olduğu gibi detaylar bağımlı cümleciklerle verilebilir.
  • Akıcılık ve Çeşitlilik Oluşturulur: Cümle yapılarına çeşitlilik katarak metnin daha az monoton olmasını sağlar ve okuyucunun ilgisini canlı tutar. Tekdüze kısa cümleler yerine, fikirler birbirine daha doğal bir şekilde bağlanır.
  • Karmaşık Fikirler İfade Edilir: Tek bir basit cümleyle anlatılması zor veya imkansız olan karmaşık düşünceler, bu yapılar sayesinde kolayca ifade edilebilir.

Karmaşık Cümleler (Complex Sentences)

Bir karmaşık cümle , yapısında bir bağımsız cümlecik ve bir veya daha fazla bağımlı cümlecik bulunduran cümledir. Bağımlı cümlecik, ana (bağımsız) cümleciğe ek bilgi sağlar ve genellikle bir alt sıralama bağlacı (although, because, when, if vb.) veya bağıl zamir (who, which, that vb.) ile başlar. Bağımlı cümleciğin konumu cümlenin anlamını değiştirmese de, noktalama işaretlerini (virgül) etkileyebilir.

Karmaşık Cümle Yapıları

Karmaşık cümleler genellikle şu iki ana yapıdan birine sahiptir:

  1. Bağımlı Cümlecik + Virgül (,) + Bağımsız Cümlecik:
    Bu yapıda, bağımlı cümlecik cümlenin başında yer alır ve ana cümleden bir virgülle ayrılır. Bu, okuyucuya bağımlı kısmın bittiğini ve ana fikrin başladığını belirten yaygın bir kuraldır.
  2. Bağımsız Cümlecik + Bağımlı Cümlecik:
    Bu yapıda, bağımsız cümlecik önce gelir ve bağımlı cümlecik onu takip eder. Genellikle bu durumda iki cümlecik arasına virgül konulmaz, çünkü alt sıralama bağlacı (veya bağıl zamir), iki cümlecik arasındaki bağlantıyı zaten açıkça gösterir.

Karmaşık Cümle Örnekleri

  • She went to bed early because she was tired.
    ( Erken yattı çünkü yorgundu .)
    Bağımsız Cümlecik: She went to bed early.
    Bağımlı (Zarf) Cümlecik: because she was tired (Erken yatma eyleminin nedenini açıklar.)
  • Although it was raining, they decided to go for a walk.
    ( Yağmur yağmasına rağmen , yürüyüşe çıkmaya karar verdiler.)
    Bağımsız Cümlecik: they decided to go for a walk.
    Bağımlı (Zarf) Cümlecik: Although it was raining (Yürüyüşe çıkma kararındaki zıtlığı belirtir.)
  • I don’t know what I should do next .
    Sırada ne yapmam gerektiğini bilmiyorum.
    Bağımsız Cümlecik: I don’t know.
    Bağımlı (İsim) Cümlecik: what I should do next (Fiilin nesnesi olarak işlev görür.)
  • The student who studied all night passed the exam.
    Bütün gece çalışan öğrenci sınavı geçti.
    Bağımsız Cümlecik: The student passed the exam.
    Bağımlı (Sıfat) Cümlecik: who studied all night (Öğrenciyi tanımlar.)

Bileşik-Karmaşık Cümleler (Compound-Complex Sentences)

Bileşik-karmaşık cümleler , adı üstünde, hem bileşik hem de karmaşık cümlelerin özelliklerini bir araya getirir. Yani, en az iki bağımsız cümlecik ve en az bir bağımlı cümlecik içerirler. Bu yapılar, İngilizcede ifade edilebilecek en karmaşık fikirleri ve ilişkileri barındırabilir.

Bileşik-Karmaşık Cümle Yapısı

Bu cümleler, iki bağımsız cümleciği koordinasyon bağlacı (veya noktalı virgül) ile birleştirir ve bu bağımsız cümleciklerden birine (veya her ikisine) bir bağımlı cümlecik ekler.

Bileşik-Karmaşık Cümle Örnekleri

  • Although it was late, she continued to work, and her boss was impressed.
    ( Geç olmasına rağmen , çalışmaya devam etti ve patronu etkilendi.)
    Bağımlı Cümlecik: Although it was late
    Bağımsız Cümlecik 1: she continued to work
    Bağımsız Cümlecik 2: her boss was impressed
  • Because he finished his homework, he could play video games, but he still had to clean his room.
    ( Ödevini bitirdiği için , video oyunları oynayabildi ama yine de odasını temizlemesi gerekiyordu.)
    Bağımlı Cümlecik: Because he finished his homework
    Bağımsız Cümlecik 1: he could play video games
    Bağımsız Cümlecik 2: he still had to clean his room

Bağımsız ve bağımlı cümleciklerin bu şekilde birleşimi, İngilizceyi öğrenenler için başta zorlayıcı olabilir. Ancak, bu yapıları kavramak ve bolca pratik yapmak, hem yazma hem de konuşma becerilerinizi büyük ölçüde geliştirecek ve dilin inceliklerini daha iyi anlamanızı sağlayacaktır.

Bağımsız ve Bağımlı Cümleciklerin Görevleri ve Önemi

Bağımsız ve bağımlı cümleciklerin doğru bir şekilde ayırt edilmesi ve kullanılması, cümlenin anlamının netliğini ve dilbilgisel doğruluğunu doğrudan etkiler. Bağımlı cümlecikler, ana bağımsız cümleye bağlam, zaman, neden, koşul, zıtlık veya ek bilgi sağlayarak cümlenin anlamını zenginleştirir. Bu yapıları kavramak, hem okuduğunuz metinleri daha iyi anlamanıza hem de kendi yazı ve konuşmalarınızda daha karmaşık ve etkili ifadeler kullanmanıza yardımcı olur.

Bağımsız ve Bağımlı Cümleciklerle İlgili Sık Yapılan Hatalar

İngilizce’de bağımsız ve bağımlı cümlecikleri doğru kullanmak, dilbilgisinin temel taşlarından biridir. Ancak, öğrenciler ve hatta ana dili İngilizce olanlar bile bu konuda bazı yaygın hatalar yapabilirler. Bu hataları tanımak ve düzeltmek, yazılı ve sözlü iletişiminizin kalitesini önemli ölçüde artıracaktır.

Cümle Parçacığı (Fragment) Oluşturma

Belki de en sık karşılaşılan hata, bağımlı bir cümleciği tek başına, tam bir cümleymiş gibi kullanmaktır. Buna “cümle parçacığı” (fragment) denir. Bağımlı cümlecikler, bir özne ve yüklem içerseler de, “çünkü”, “eğer”, “ne zaman”, “ki” gibi bir alt sıralama bağlacı veya bağıl zamirle başladıkları için anlamlarını tamamlamak üzere mutlaka bir bağımsız cümleciğe ihtiyaç duyarlar. Onlar, tek başlarına bir düşünceyi eksiksiz olarak ifade edemezler; bu da okuyucuda eksik bir bilgi veya yarım kalmış bir fikir hissi bırakır.

Yanlış Kullanım: Because he was late for work.
( İşe geç kaldığı için. )
Bu ifade bir yargı belirtmez, sadece bir neden sunar. Okuyucu otomatik olarak “Peki sonra ne oldu?” diye sorar.

Doğru Kullanım: He missed the meeting because he was late for work .
(Toplantıyı kaçırdı çünkü işe geç kalmıştı .)
Burada “He missed the meeting” bağımsız cümleciktir ve tam bir anlam ifade ederken, “because he was late for work” bağımlı cümleciği bu ana cümleyi tamamlar ve gecikmenin nedenini açıklar.

Bu hatadan kaçınmak için, yazdığınız her cümlenin bir özneye ve tam bir eylemi belirten bir yükleme sahip olup olmadığını kontrol edin. Eğer bir cümle “because”, “although”, “when”, “if” gibi bir bağlaçla başlıyorsa ve ardından bir virgülden sonra başka bir bağımsız cümle gelmiyorsa, muhtemelen bir cümle parçacığı oluşturuyorsunuzdur.

Virgül Hataları (Comma Splice / Missing Comma)

Cümlecikleri birbirine bağlarken yapılan virgül hataları da oldukça yaygındır ve cümlenin yapısını bozarak anlamı belirsizleştirebilir. Bu hataların başında “virgül eklemesi” (comma splice) ve “eksik virgül” (missing comma) gelir.

Virgül Eklemesi (Comma Splice)

İki bağımsız cümleciği sadece bir virgül ile bağlamak, bir virgül eklemesi hatasıdır. Bu, dilbilgisi açısından yanlış kabul edilir çünkü iki tam cümlenin arasına sadece virgül konulmaz; ya bir noktalı virgül (semicolon), ya da bir koordinasyon bağlacı (and, but, or vb.) ile birlikte virgül kullanılmalıdır.

Yanlış Kullanım: She studied hard, she passed the exam.
(Çok çalıştı, sınavı geçti.)
Burada “She studied hard” ve “she passed the exam” iki ayrı bağımsız cümleciktir ve sadece virgülle bağlanmamalıdır.

Doğru Kullanım:
She studied hard ; she passed the exam. (Noktalı virgül ile)
(Çok çalıştı ; sınavı geçti.)
She studied hard , and she passed the exam. (Koordinasyon bağlacı ile)
(Çok çalıştı ve sınavı geçti.)

Eksik Virgül (Missing Comma)

Bir bağımlı cümleciğin bağımsız cümleciğin önünde yer alması durumunda, bağımlı cümlecikten sonra virgül konulması gerekir. Bu virgül, okuyucuya bağımlı cümleciğin bittiğini ve ana cümleciğin başladığını gösterir.

Yanlış Kullanım: When he arrived everyone cheered.
( O vardığında herkes tezahürat yaptı.)
Bağımlı cümlecik “When he arrived” ana cümlenin başında olduğu için virgül eksiktir.

Doğru Kullanım: When he arrived, everyone cheered.
( O vardığında, herkes tezahürat yaptı.)

Ancak, bağımlı cümlecik bağımsız cümlecikten sonra geliyorsa, genellikle virgül kullanılmaz (sıfat cümleciklerinin sınırlayıcı ve sınırlayıcı olmayan kullanımları hariç).

Bağlaç Seçimi ve Anlam Kaymaları

Cümlecikleri birbirine bağlarken doğru bağlacı seçmek, cümlenin aktarmak istediği mesajın netliği açısından hayati öneme sahiptir. Yanlış bağlaç seçimi, iki cümlecik arasındaki mantıksal ilişkiyi tamamen değiştirebilir veya anlamsız hale getirebilir. Örneğin, bir neden-sonuç ilişkisini ifade etmek isterken bir zıtlık bağlacı kullanmak, okuyucuyu yanıltacaktır.

  • Neden-Sonuç İlişkisinde Yanlış Bağlaç Kullanımı:
    Yanlış: Although she was tired , she went to bed early.
    ( Yorgun olmasına rağmen , erken yattı.)
    Burada “yorgun olmasına rağmen” ifadesi, “erken yatma” eylemiyle bir zıtlık yerine bir neden ilişkisi kurmalıdır.
  • Doğru: Because she was tired , she went to bed early.
    ( Yorgun olduğu için , erken yattı.)
    “Because” bağlacı, yorgunluğun erken yatma eyleminin nedeni olduğunu açıkça belirtir.

Aynı şekilde, “and” (ve) gibi basit bir bağlaç yerine “therefore” (bu yüzden) veya “however” (ancak) gibi daha spesifik bağlaçlar kullanmak, fikirler arasındaki bağlantıyı daha doğru ve etkili bir şekilde ifade etmenizi sağlar. Bağlaçların farklı anlamlarını ve işlevlerini iyi anlamak, karmaşık düşünceleri ifade ederken dilin inceliklerinden faydalanmanızı sağlayacaktır.

Bu yaygın hatalardan kaçınmak için bolca pratik yapmak, çeşitli metinleri okumak ve yazdıklarınızı gözden geçirirken özellikle cümle yapısına ve bağlaç kullanımına dikkat etmek önemlidir. Dilbilgisi kurallarını düzenli olarak tekrar etmek ve gerekirse uzmanlardan geri bildirim almak da bu becerileri pekiştirecektir.

Bağımsız ve Bağımlı Cümlecikler Konusuyla İlgili Alıştırmalar

Aşağıdaki listeden İngilizce’de Bağımsız ve Bağımlı Cümlecikler konusuyla ilgili alıştırmaları seçerek online olarak test çözmeye başlayabilirsiniz.

Bağımsız ve Bağımlı Cümlecikler ile İlgili Örnek Cümleler

  • She smiled because she was happy ..
    Gülümsedi çünkü mutluydu . .
  • When the phone rang , I was sleeping..
    Telefon çaldığında , uyuyordum. .
  • This is the book that I recommended ..
    Bu, tavsiye ettiğim kitap. .
  • He will come unless it rains ..
    Gelecek yağmur yağmazsa . .
  • Although it was late , they continued working..
    Geç olmasına rağmen , çalışmaya devam ettiler. .
  • I don’t know why he left so early ..
    Neden bu kadar erken gittiğini bilmiyorum. .
  • The woman who lives next door is a teacher..
    Yan komşumuz olan kadın bir öğretmen. .
  • Since I was busy , I couldn’t join them..
    Meşgul olduğum için , onlara katılamadım. .
  • You can leave when you finish your work ..
    İşini bitirince ayrılabilirsin. .
  • She believes that honesty is the best policy ..
    Dürüstlüğün en iyi politika olduğuna inanıyor. .
  • We visited the city where my grandparents were born ..
    Büyükanne ve büyükbabamın doğduğu şehir i ziyaret ettik. .
  • If you study hard , you will pass the exam..
    Sıkı çalışırsan , sınavı geçeceksin. .
  • He was tired, so he went to bed ..
    Yorgundu, bu yüzden yattı . .
  • The car, which is red , needs repairs..
    Araba, ki kırmızıdır , tamirata ihtiyaç duyuyor. .
  • What you said surprised everyone..
    Söylediklerin herkesi şaşırttı. .

İlgili Bağlantılar

Yorum yapın