İngilizce’de Gösterme Kipi – Indicative Mood in English

İngilizce dilbilgisinin yapı taşlarından biri olan fiil kipleri arasında, günlük iletişimimizde açık ara en sık karşılaştığımız ve kullandığımız kip, gösterme kipi (indicative mood) ‘dir. Bu kip, adından da anlaşılacağı üzere, bize dünyanın “gerçek” veya “muhtemel gerçek” hallerini gösterir. Bir eylemin, durumun veya olayın bir gerçeklik olduğunu, somut bir olguya dayandığını, kesin olduğunu, objektif bir bilgi niteliği taşıdığını ya da yüksek bir gerçekleşme potansiyeline sahip bir durumu ifade etmek için kullanılır.

Günlük konuşmalarımızdan bilimsel makalelere, haber metinlerinden edebi eserlere kadar uzanan geniş bir yelpazede, gösterme kipi İngilizce ifadenin temelini oluşturur. Bu kip sayesinde, çevremizdeki dünya hakkındaki gözlemlerimizi, edindiğimiz bilgileri, kişisel deneyimlerimizi ve merak ettiğimiz soruları doğrudan ve tarafsız bir şekilde dile getirme olanağı buluruz. Başka bir deyişle, gösterme kipi, bize “olduğu gibi” veya “olması beklenen şekilde” bilgiyi aktarma gücü verir; herhangi bir emir, dilek, varsayım veya koşul gibi ek bir niyeti ima etmez. Bu nedenle, İngilizce öğrenenler için gösterme kipinin temel özelliklerini ve kullanım alanlarını derinlemesine kavramak, dilin büyük bir bölümüne hakim olmak anlamına gelir.

İçindekiler

Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.

Gösterme Kipinin Özellikleri

Gösterme kipi (indicative mood), İngilizce dilbilgisindeki diğer fiil kiplerinden (emir, dilek, koşul) temel bir farkla ayrılır: eyleme veya duruma yönelik herhangi bir şüphe, varsayım, dilek, emir, olasılık veya koşul ifadesi taşımaz . Onun birincil amacı, gerçekliği olduğu gibi yansıtmak, bilgi vermek ve nesnel bir bakış açısı sunmaktır . Bu kip, doğrudan ve bilgilendirici bir tona sahip olup, bir durumun veya eylemin “ne olduğu” veya “nasıl olduğu” üzerine odaklanır. İşte gösterme kipinin başlıca ve ayırt edici özellikleri:

  • Gerçekleri, Olguları ve Evrensel Doğruları İfade Eder:

    Gösterme kipi, bilimsel gerçekleri, genel geçerli doğruları, kanıtlanmış olguları ve evrensel prensipleri dile getirmek için kullanılır. Bu tür ifadelerde herhangi bir şüphe veya koşul yoktur; bilgi mutlak olarak doğru kabul edilir. Örneğin:

    • “Water boils at 100 degrees Celsius.” (Su 100 santigrat derecede kaynar .) – Bu, bilimsel bir gerçektir.
    • “The Earth revolves around the sun.” (Dünya güneşin etrafında döner .) – Bu, genel bir olgudur.
    • “Humans need oxygen to breathe.” (İnsanların nefes almak için oksijene ihtiyacı vardır .) – Bu, biyolojik bir gerçektir.
  • Kesin Durumları ve Gerçekleşen/Gerçekleşecek Olayları Bildirir:

    Bu kip, geçmişte gerçekleşmiş, şu anda gerçekleşmekte olan veya gelecekte gerçekleşeceği kesin olan olaylar, eylemler ve durumlar hakkında bilgi vermek için idealdir. Burada bir tahmin veya dilek değil, bir kesinlik veya yüksek ihtimalli bir gerçeklik söz konusudur.

    • “She is studying for her exams.” (Sınavları için çalışıyor .) – Şu anda devam eden kesin bir eylem.
    • “They will arrive tomorrow.” (Yarın varacaklar .) – Yüksek olasılıkla gerçekleşecek gelecek bir olay (planlanmış veya kesin).
    • “I finished my work an hour ago.” (Bir saat önce işimi bitirdim .) – Geçmişte tamamlanmış kesin bir eylem.
  • Bilgi Edinmek Amacıyla Soru Sormak İçin Kullanılır:

    Gösterme kipi, dünya hakkında bilgi edinmek, bir durumu teyit etmek veya bir olayın ayrıntılarını öğrenmek için sorulan tüm gerçek soruları kapsar. Soru cümlelerinde yardımcı fiillerin kullanımı ve kelime sırası değişiklik gösterebilir, ancak temel amaç bilgi talebidir.

    • “Did you finish your work?” (İşini bitirdin mi?) – Geçmiş bir eylem hakkında bilgi sorgulama.
    • “Where do you live ?” (Nerede yaşıyorsun ?) – Mevcut bir durum hakkında bilgi sorgulama.
    • “What are they planning ?” (Ne planlıyorlar ?) – Devam eden bir eylem hakkında bilgi sorgulama.
  • İngilizcedeki Tüm Zaman Kiplerini Kapsar:

    İngilizcedeki fiil zamanlarının (tenses) neredeyse tamamı gösterme kipi altında yer alır. Bir fiili herhangi bir zamanda (Present Simple, Past Continuous, Future Perfect, Past Perfect Continuous, vb.) çektiğinizde ve bunu bir gerçekliği veya olguyu belirtmek için kullandığınızda, o fiili gösterme kipinde kullanmış olursunuz. Bu durum, gösterme kipinin İngilizce dilinin yapısal omurgasını oluşturduğunu gösterir.

    • “He has lived here for five years.” (Beş yıldır burada yaşıyor .) – Present Perfect Tense.
    • “She had seen the movie before.” (Filmi daha önce görmüştü .) – Past Perfect Tense.
    • “By next year, I will have completed my degree.” (Gelecek yıla kadar derecemi tamamlamış olacağım .) – Future Perfect Tense.
  • Nesnel ve Tarafsız Bir Ton Sağlar:

    Gösterme kipi, konuşmacının kişisel duygusal durumunu, arzusunu, bir zorunluluğu veya koşula bağlı bir varsayımı ifade etmek yerine, durumu veya eylemi olduğu gibi, olabildiğince tarafsız bir şekilde aktarır. Bu özelliği sayesinde, bilimsel raporlarda, haber metinlerinde ve resmi belgelerde sıklıkla tercih edilir, çünkü okuyucuya veya dinleyiciye doğrudan ve önyargısız bilgi sunar.

    • “The data suggests a correlation.” (Veriler bir korelasyon öneriyor .) – Tarafsız bir gözlem.
    • “The meeting is scheduled for Tuesday.” (Toplantı Salı için planlandı .) – Objektif bir bilgi.

Bu özellikler, gösterme kipini İngilizce’deki fiil kullanımının temel taşı yapar ve çoğu durumda varsayılan kip olarak kabul edilmesini sağlar. Diğer kipler daha spesifik ifade ihtiyaçlarına cevap verirken, gösterme kipi genel bilgi aktarımının ve gerçeklik beyanının ana aracıdır.

Gösterme Kipinin Yapısı ve Esnekliği

Gösterme kipi (indicative mood), diğer fiil kipleri gibi belirli ve dar bir fiil formuna bağlı değildir; aksine, İngilizcedeki tüm zamanların ve cümle türlerinin (olumlu, olumsuz, soru) fiil çekimlerini bünyesinde barındıran geniş ve kapsayıcı bir yapıdır. Bu özelliğiyle, İngilizce dilbilgisinin temelini oluşturan en esnek ve çok yönlü kiptir. Gösterme kipinin “belirli bir kalıp yapısı yok” denmesinin nedeni de budur; aslında, fiillerin zaman ve özneye göre çekimlendiği her durum, gösterme kipinin birer örneğidir.

Zamanlara Göre Şekillenen Yapı

Gösterme kipindeki bir fiilin formu, cümlenin ifade ettiği zaman dilimine göre değişiklik gösterir. İngilizcedeki on iki ana zamanın (ve dört Perfect Continuous zamanının) tamamı gösterme kipi altında incelenir. Bu, fiilin geçmişte mi, şimdi mi, yoksa gelecekte mi gerçekleştiğini belirtmek için farklı çekimlerin kullanıldığı anlamına gelir:

  • Şimdiki Zamanlar (Present Tenses): Fiil, özneye göre yalın haliyle veya -s takısı alarak çekimlenir. Örneğin, “I walk ” (yürürüm), “She walks ” (yürür).
  • Geçmiş Zamanlar (Past Tenses): Fiil, düzenli fiiller için -ed takısı alırken, düzensiz fiiller tamamen farklı bir forma bürünebilir. Örneğin, “He walked ” (yürüdü), “They went ” (gittiler).
  • Gelecek Zamanlar (Future Tenses): Yardımcı fiiller (will, be going to) ile ana fiilin yalın hali bir araya gelir. Örneğin, “We will walk ” (yürüyeceğiz), “She is going to walk ” (yürüyecek).
  • Yardımcı Fiillerle Kurulan Diğer Zamanlar: Perfect (have/has/had + V3), Continuous (be + V-ing) ve Perfect Continuous (have/has/had been + V-ing) gibi daha karmaşık zamanlar da gösterme kipinin bir parçasıdır ve fiilin yapısı bu yardımcı fiillerin çekimine göre belirlenir.

Cümle Türlerine Göre Değişkenlik

Gösterme kipindeki fiiller sadece zamanlara göre değil, aynı zamanda cümlenin olumlu (affirmative), olumsuz (negative) veya soru (interrogative) olmasına göre de farklılık gösterir. Bu farklılıklar genellikle yardımcı fiillerin (do/does/did, have/has/had, be) kullanımıyla sağlanır:

  • Olumlu Cümleler: Fiil doğrudan özneye ve zamana göre çekimlenir. “They speak English.” (İngilizce konuşurlar.)
  • Olumsuz Cümleler: Yardımcı fiiller ve “not” eki kullanılır. “She does not speak French.” (Fransızca konuşmaz.)
  • Soru Cümleleri: Yardımcı fiiller öznenin önüne gelir. ” Do you speak German?” (Almanca konuşur musun?)

Geniş Kullanım Alanı ve Fonksiyonelliği

Gösterme kipinin bu yapısal esnekliği, ona olağanüstü geniş bir kullanım alanı ve fonksiyonellik kazandırır. Bu kip, basit bir gerçeği belirtmekten (The sky is blue – Gökyüzü mavidir) bilimsel bir olguyu ifade etmeye (Gravity pulls objects down – Yerçekimi nesneleri aşağı çeker), geçmiş bir olayı anlatmaktan (He visited Rome last year – Geçen yıl Roma’yı ziyaret etti) geleceğe dair planları aktarmaya (We will meet at 3 PM – Saat 3’te buluşacağız) kadar her türlü durumu kapsar. Ayrıca, bilgi edinmek amacıyla soru sorarken de (What are you doing ? – Ne yapıyorsun?) gösterme kipi kullanılır.

Özetle, gösterme kipinin kendine özgü tek bir “kalıp yapısı” olmaması, onun İngilizce’deki fiil çekimlerinin tamamını kapsayan ve böylece dilin büyük bir bölümünü oluşturan temel kip olmasını sağlar. Bu özelliği, İngilizce’de gerçekleri, bilgileri ve soruları ifade etmek için başvurduğumuz varsayılan ve en çok kullanılan kip yapar.

Gösterme Kipi ile İlgili Sık Yapılan Hatalar

Gösterme kipi (indicative mood), İngilizcede en sık kullanılan fiil kipi olsa da, öğrenciler tarafından yanlış anlaşılabilecek veya diğer kiplerle karıştırılabilecek bazı ince noktalara sahiptir. Bu hatalar genellikle cümlenin ifade etmek istediği niyet ile kullanılan fiil formu arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanır ve anlam kaymalarına yol açabilir. İşte gösterme kipi kullanılırken karşılaşılan başlıca hatalar ve bunlardan kaçınma yolları:

1. Dilek Kipi (Subjunctive Mood) ile Karıştırma

Bu, gösterme kipi ile ilgili yapılan en yaygın hatalardan biridir. Özellikle “wish”, “if only” gibi dilek bildiren yapılar veya “suggest”, “recommend”, “demand”, “it is essential” gibi öneri/zorunluluk belirten ifadelerle birlikte kullanıldığında, fiilin gösterme kipi yerine dilek kipinde olması gerekir. Dilek kipi, gerçek olmayan, varsayımsal veya arzu edilen durumları ifade ederken, fiilin formunu değiştirebilir (örneğin, ‘be’ fiili için tüm öznelerde ‘were’ kullanılması veya fiilin yalın haliyle kullanılması). Öğrenciler, bu gibi durumlarda alışkanlıkla gösterme kipinin fiil çekimlerini kullanmaya eğilimlidirler.

  • Hatalı Kullanım (Gösterme Kipi): “I wish he is here.”
    (Keşke burada.) Bu cümle dilbilgisel olarak hatalıdır çünkü dilek bildiren bir yapıda gösterme kipi kullanılmıştır.
  • Doğru Kullanım (Dilek Kipi): “I wish he were here.”
    (Keşke burada olsaydı.) Burada ‘be’ fiilinin dilek kipi formu olan ‘were’ kullanılmıştır, gerçek dışı bir dilek ifade eder.
  • Hatalı Kullanım (Gösterme Kipi): “I suggest that she studies harder.”
    (Daha çok çalışmasını öneririm.) ‘Suggest’ fiiliyle birlikte genellikle dilek kipi kullanılır ve fiilin yalın hali beklenir.
  • Doğru Kullanım (Dilek Kipi): “I suggest that she study harder.”
    (Daha çok çalışmasını öneririm.) Burada ‘study’ fiili yalın halinde kullanılarak dilek kipi oluşturulmuştur.

Çözüm: Özellikle “wish”, “if only” ve öneri/zorunluluk bildiren fiillerle kurulan yapılarda fiil formlarına dikkat edin. Dilek kipinin kendine özgü fiil çekimlerini (özellikle ‘be’ fiili ve fiilin yalın hali) öğrenmek bu hatayı önleyecektir. Gösterme kipinin yalnızca gerçek veya gerçekleşebilecek somut durumları ifade ettiğini aklınızda tutun.

2. Koşul Kipi (Conditional Mood) ile Karıştırma

Koşul cümlelerinde (özellikle Tip 2 ve Tip 3 koşullu cümlelerde) dilek kipiyle benzer durumlar yaşanabilir. Bu koşul tipleri, gerçek dışı veya gerçekleşmemiş durumları ifade ettiğinden, fiil formları gösterme kipinden farklılaşır. Öğrenciler, koşul cümlesinin ‘if’ kısmında bazen yanlışlıkla gösterme kipi fiil çekimlerini kullanabilirler.

  • Hatalı Kullanım (Gösterme Kipi): “If I was rich, I would buy a mansion.”
    (Eğer zengindim, bir malikane alırdım.) ‘If’ ile başlayan gerçek dışı koşullarda ‘was’ yerine ‘were’ kullanılır.
  • Doğru Kullanım (Koşul Kipi): “If I were rich, I would buy a mansion.”
    (Eğer zengin olsaydım, bir malikane alırdım.)

Çözüm: Koşul cümlelerinin her tipinin kendine özgü fiil çekimleri olduğunu unutmayın. Özellikle gerçek dışı varsayımları içeren koşul cümlelerinde, dilek kipiyle örtüşen fiil formlarının kullanılması gerektiğini hatırlayın.

3. Anlam Netliğini Kaybetme

Gereksiz yere edilgen çatı (passive voice) kullanmak gibi, bazı durumlarda gösterme kipinin yanlış kullanımı da cümlenin netliğini azaltabilir. Gösterme kipi genellikle doğrudan ve açık ifadeler için idealdir. Ancak, bir ifadenin aslında bir emir veya bir arzu olduğu durumlarda gösterme kipini kullanmak, cümlenin amacını belirsizleştirebilir.

  • Belirsiz Kullanım: “You are going to clean your room.” (Odanı temizleyeceksin.)
    (Bu cümle bir bilgi mi, yoksa bir emir mi tam anlaşılmaz.)
  • Net Emir (Emir Kipi): ” Clean your room!”
    (Odanı temizle!)

Çözüm: Bir eylemin sadece bir bilgi mi, yoksa bir talimat/rica mı olduğunu netleştirmek için doğru kipi seçtiğinizden emin olun.

Gösterme Kipinin Rolü ve Önemi

Tüm bu hatalara rağmen, gösterme kipi İngilizce dilinin şüphesiz en önemli ve en çok kullanılan kipidir. Cümlenin omurgasını oluşturur ve bize gerçekliği, olguları ve kesin bilgileri ifade etme gücü verir. Dünya hakkındaki gözlemlerimizi, bilimsel verileri, haberleri ve günlük etkileşimlerimizi bu kip aracılığıyla paylaşırız. Diğer fiil kipleri (emir, dilek, koşul) özel durumları, niyetleri veya varsayımları ifade etmek için devreye girerken, gösterme kipi varsayılan ve en temel kip olarak karşımıza çıkar.

Özetle, gösterme kipinin temel amacı bir gerçeklik beyanı olduğunu kavramak, onu diğer kiplerden ayırt etmede ve doğru kullanmada anahtar rol oynar. Bu ayrımı yapmak, İngilizce’de daha hassas, doğru ve etkili iletişim kurmanın temelini oluşturur.

Gösterme Kipi Konusuyla İlgili Alıştırmalar

Aşağıdaki listeden İngilizce’de Gösterme Kipi konusuyla ilgili alıştırmaları seçerek online olarak test çözmeye başlayabilirsiniz.

Gösterme Kipi ile İlgili Örnek Cümleler

Aşağıdaki örnekler, gösterme kipinin farklı zamanlarda ve cümle türlerinde nasıl kullanıldığını göstermektedir:

  • Present Simple: The Earth revolves around the sun..
    Gösterme Kipi: Dünya güneşin etrafında döner . .
  • Present Continuous: We are having dinner right now..
    Gösterme Kipi: Şu anda akşam yemeği yiyoruz . .
  • Present Perfect: She has visited London three times..
    Gösterme Kipi: Londra’yı üç kez ziyaret etti . .
  • Past Simple: They went to the cinema yesterday..
    Gösterme Kipi: Dün sinemaya gittiler . .
  • Past Continuous: I was reading a book when you called..
    Gösterme Kipi: Sen aradığında bir kitap okuyordum . .
  • Past Perfect: He had finished his work before I arrived..
    Gösterme Kipi: Ben varmadan önce işini bitirmişti . .
  • Future Simple: We will go on holiday next summer..
    Gösterme Kipi: Gelecek yaz tatile gideceğiz . .
  • Future Continuous: She will be waiting for you at the station..
    Gösterme Kipi: Seni istasyonda bekliyor olacak . .
  • Future Perfect: By 2030, they will have built a new city..
    Gösterme Kipi: 2030’a kadar yeni bir şehir inşa etmiş olacaklar . .
  • Question Form (Present Simple): Do you like coffee??
    Gösterme Kipi: Kahve sever misin ? ?
  • Negative Form (Past Simple): I didn’t see anything..
    Gösterme Kipi: Hiçbir şey görmedim . .

İlgili Bağlantılar

Yorum yapın