Dolaylı anlatımda, yani bir başkasının sözlerini aktarırken, orijinal sözlerde kullanılan zamirlerin (ben, sen, o, biz, siz, onlar vb.) ve iyelik sıfatlarının (benim, senin, onun vb.) aktarılan cümleye göre uygun şekilde değiştirilmesi gerekir. Bu değişikliklere “zamir kaymaları” denir. Zamir kaymaları, cümlenin anlamının doğru ve mantıklı kalması için hayati öneme sahiptir. Eğer zamirler doğru şekilde değiştirilmezse, cümlenin kime atıfta bulunduğu karışabilir veya tamamen yanlış anlaşılabilir.
Özellikle birinci ve ikinci tekil/çoğul şahıs zamirleri (I, you, we, us) ve iyelik sıfatları (my, your, our) dolaylı anlatıma dönüştürülürken en sık değişikliğe uğrayanlardır. Üçüncü şahıs zamirleri (he, she, it, they) ve iyelik sıfatları (his, her, its, their) genellikle değişmezler, çünkü aktarılan kişi veya nesne genellikle aynı kalır.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Zamir Kaymalarının Temel Kuralları
Dolaylı anlatımda (Reported Speech) zamirleri doğru bir şekilde değiştirmek, aktarılan bilginin anlam bütünlüğünü korumak için kritik bir adımdır. Bu “zamir kaymaları” doğrudan konuşmadaki zamirlerin, cümleyi aktaran kişinin veya bağlamın değişmesiyle birlikte uygun şekilde dönüştürülmesini ifade eder. İşte bu kaymaların temel kuralları ve her birinin detaylı açıklaması:
1. Konuşan Kişiye Göre Değişim (Speaker-Based Shifts)
Doğrudan bir ifadeyi üçüncü bir kişi olarak aktardığımızda, orijinal konuşmacının kullandığı birinci tekil şahıs zamirleri ( I, me, my, mine, myself ) ve çoğul şahıs zamirleri ( we, us, our, ours, ourselves ) değişime uğrar. Bu değişim, aktarılan cümlenin asıl sahibini doğru bir şekilde yansıtmasını sağlar.
- “I” → “he” veya “she”: Eğer orijinal cümleyi söyleyen kişi bir erkekse “I” zamiri “he” olur; bir kadınsa “she” olur.
- Doğrudan: “She said, ‘ I am tired.'”
- Dolaylı: “She said that she was tired.”
- Doğrudan: “He said, ‘ I will call you later.'”
- Dolaylı: “He said that he would call me later.”
- “My” → “his” veya “her”: Aynı mantıkla, “my” iyelik sıfatı da konuşan kişinin cinsiyetine göre “his” veya “her” olarak değişir.
- Doğrudan: “She said, ‘This is my book.'”
- Dolaylı: “She said that that was her book.”
- Doğrudan: “He said, ‘ My car broke down.'”
- Dolaylı: “He said that his car had broken down.”
- “Me” → “him” veya “her”: Nesne zamiri “me” de benzer şekilde dönüşür.
- Doğrudan: “She said, ‘Please help me .'”
- Dolaylı: “She asked them to help her .”
2. Dinleyen Kişiye Göre Değişim (Listener-Based Shifts)
Doğrudan bir cümlede “you” zamiri veya “your” iyelik sıfatı kullanıldığında, bu ifadelerin kime hitap ettiğini belirlemek önemlidir. “You” zamiri, dolaylı anlatımda aktaran kişiye, aktarılan kişiye veya üçüncü bir kişiye göre değişebilir. Bu, cümlenin bağlamına ve kimin kiminle konuştuğuna bağlıdır.
- “You” → “I”, “he”, “she”, “we”, “they”: Eğer doğrudan konuşma size yapılmışsa ve siz aktarıyorsanız “you” genellikle “I” olur. Başka birine yapılmışsa, o kişinin cinsiyetine veya sayısına göre “he”, “she”, “we” veya “they” olabilir.
- Doğrudan (bana söylenen): “He told me, ‘ You are a good student.'”
- Dolaylı: “He told me that I was a good student.”
- Doğrudan (onlara söylenen): “She told them, ‘ You can go now.'”
- Dolaylı: “She told them that they could go then.”
- Doğrudan (ona söylenen – erkek): “He asked him, ‘Are you busy?'”
- Dolaylı: “He asked him if he was busy.”
- “Your” → “my”, “his”, “her”, “our”, “their”: “Your” iyelik sıfatı da “you” zamirindeki gibi, kime atıfta bulunduğuna bağlı olarak değişir.
- Doğrudan (bana söylenen): “She asked me, ‘Is this your pen?'”
- Dolaylı: “She asked me if that was my pen.”
- Doğrudan (onlara söylenen): “The teacher told the students, ‘Bring your books tomorrow.'”
- Dolaylı: “The teacher told the students to bring their books the next day.”
3. Grup veya Topluluğa Göre Değişim (Group/Collective Shifts)
“We” ve “our” gibi çoğul zamirler, bir grubu veya topluluğu ifade eder. Bu zamirlerin dolaylı anlatımdaki değişimi, aktaran kişinin bu grubun bir parçası olup olmamasına veya bahsedilen grubun kim olduğuna göre farklılık gösterir.
- “We” → “they”: Eğer aktaran kişi, orijinal cümlenin konuşulduğu grubun bir parçası değilse, “we” genellikle “they” olur. Bu, grubun dışında birinden bahsedildiğini belirtir.
- Doğrudan: “The students said, ‘ We finished our project.'”
- Dolaylı: “The students said that they had finished their project.”
- “We” (aynı kalabilir): Eğer aktaran kişi de bahsedilen grubun bir parçasıysa, “we” zamiri aynı kalabilir. Bu durum, ortak bir deneyimi veya fikri aktarırken görülür.
- Doğrudan (biz de grubun içindeyiz): “Our teacher said, ‘ We will have an exam next week.'”
- Dolaylı: “Our teacher said that we would have an exam the following week.”
- “Our” → “their”: “Our” iyelik sıfatı da “we” zamirine benzer şekilde “their” olarak değişir, eğer aktaran kişi grubun dışında ise.
- Doğrudan: “The team captain announced, ‘This is our victory!'”
- Dolaylı: “The team captain announced that that was their victory!”
Zamir kaymaları, dolaylı anlatımın doğru ve anlaşılır olmasını sağlamak için vazgeçilmezdir. Her zaman cümlenin bağlamını ve kimin kime konuştuğunu dikkatlice analiz ederek doğru zamir dönüşümünü yapmaya özen gösterin.
Zamir Kaymaları Tablosu
Dolaylı anlatımda (Reported Speech) zamirlerin nasıl dönüştürüleceğini anlamak, İngilizce’de doğru ve akıcı iletişim kurmanın önemli bir parçasıdır. Aşağıdaki tablo, doğrudan anlatımdan dolaylı anlatıma geçerken en sık karşılaşılan zamir kaymalarını özetleyerek bu karmaşık konuyu daha anlaşılır hale getirmeyi amaçlamaktadır. Bu tabloyu bir referans olarak kullanarak zamir dönüşümlerini daha kolay uygulayabilirsiniz.
| Doğrudan Anlatım (Direct Speech) | Dolaylı Anlatım (Reported Speech) | Açıklama ve Örnek |
|---|---|---|
| I (ben) | he / she (o) | Konuşmacıdan bahsedildiğinde, “I” zamiri konuşmacının cinsiyetine göre he veya she olur.
|
| you (sen/siz) | I / he / she / we / they (ben/o/biz/onlar) | “You” zamiri, kime hitap edildiğine bağlı olarak farklı şekillerde değişebilir. Cümle kime aktarılıyorsa ona göre dönüşür.
|
| we (biz) | they (onlar) | Genellikle konuşmacının ait olduğu grup, aktaran kişi o grubun dışında ise they olarak değişir.
|
| my (benim) | his / her (onun) | “I” zamirinin iyelik sıfatı olan “my”, konuşan kişinin cinsiyetine göre his veya her olur.
|
| your (senin/sizin) | my / his / her / our / their (benim/onun/bizim/onların) | “You” zamirinin iyelik sıfatı olan “your”, hitap edilen kişiye veya kişilere göre dönüşür.
|
| our (bizim) | their (onların) | “We” zamirinin iyelik sıfatı olan “our”, bahsedilen grubun iyelik durumunu belirtmek için genellikle their olarak değişir.
|
| me (beni/bana) | him / her (onu/ona) | “I” zamirinin nesne hali olan “me”, konuşmacının cinsiyetine göre him veya her olur.
|
| us (bizi/bize) | them (onları/onlara) | “We” zamirinin nesne hali olan “us”, bahsedilen grubun nesne durumunu belirtmek için genellikle them olarak değişir.
|
| he / she / it / they (o/onlar) | he / she / it / they (o/onlar) (genellikle değişmez) | Üçüncü şahıs zamirleri ve iyelik sıfatları, genellikle değişmeden kalır çünkü aktarılan kişi veya nesne aynıdır.
|
Bu tablo, temel zamir kaymalarını anlamanıza yardımcı olacaktır. Ancak unutmayın ki, her zaman cümlenin genel bağlamı ve kimin kiminle konuştuğu gibi faktörler zamir seçimini etkileyebilir. Özellikle “you” zamirinin dönüşümünde dikkatli olmak, yaygın hatalardan kaçınmak için önemlidir.
Zamir Kaymaları ile İlgili Sık Yapılan Hatalar
Dolaylı anlatımda zamirleri dönüştürmek, İngilizce öğrenenler için sıklıkla zorlayıcı bir alan olabilir. Yapılan hatalar cümlenin anlamını tamamen değiştirebilir veya kafa karışıklığına yol açabilir. İşte zamir kaymaları yaparken en yaygın hatalar ve bunlardan kaçınmak için dikkat etmeniz gerekenler:
1. Orijinal Zamiri Olduğu Gibi Bırakma
En sık karşılaşılan hata, doğrudan anlatımdaki zamiri dolaylı anlatıma dönüştürürken değiştirmeyi unutmaktır. Bu durum, aktarılan bilginin kime ait olduğunun karışmasına neden olur.
- Yanlış Örnek: Doğrudan: “She said, ‘ I am tired.'” → Yanlış Dolaylı: “She said that I was tired.”
Burada “I” zamiri değişmediği için, cümlenin aktaran kişinin yorgun olduğunu mu yoksa Sarah’nın mı yorgun olduğunu belirttiği belirsizleşir. - Doğru Örnek: Doğrudan: “She said, ‘ I am tired.'” → Doğru Dolaylı: “She said that she was tired.”
Bu durumda “I” zamiri, konuşan kişiye (Sarah) atıfta bulunacak şekilde “she” olarak değiştirilmiştir.
Çözüm: Her zaman doğrudan konuşmanın kim tarafından yapıldığını ve dolaylı anlatımda bu kişinin kim olduğunu göz önünde bulundurun. Konuşanın “ben” dediği yerde, bu “ben” dolaylı anlatımda “o” (he/she) olacaktır.
2. Bağlama Uygun Olmayan Zamir Seçimi
Bazen zamir değiştirilir, ancak cümlenin genel bağlamına veya kime atıfta bulunulduğuna uygun olmayan bir zamir seçilir. Özellikle “you” zamirinin dönüşümünde bu hata sıkça yapılır, çünkü “you” hem tekil hem de çoğul olabilir ve kime hitap edildiğine göre farklı zamirlere dönüşebilir.
- Yanlış Örnek: Doğrudan: “He told John, ‘ You are right.'” → Yanlış Dolaylı: “He told John that I was right.”
Bu örnekte, “you” zamirinin “I” olarak değiştirilmesi, John’un haklı olduğu yerine aktaran kişinin haklı olduğu gibi yanlış bir anlam yaratır. - Doğru Örnek: Doğrudan: “He told John, ‘ You are right.'” → Doğru Dolaylı: “He told John that he was right.”
Burada “he” zamiri John’a atıfta bulunur ve cümlenin anlamı doğru aktarılır.
Çözüm: Zamir dönüşümü yapmadan önce, doğrudan anlatımdaki zamirin tam olarak kime veya neye atıfta bulunduğunu net bir şekilde belirleyin. Cümlenin tüm bileşenlerini ve kimin kiminle konuştuğunu analiz edin.
3. İyelik Zamirleri ve Nesne Zamirlerinde Hata
Sadece özne zamirlerinde değil, iyelik (my, your, our) ve nesne (me, you, us) zamirlerinde de benzer hatalar yapılabilir.
- Yanlış Örnek: Doğrudan: “They said, ‘This is our house.'” → Yanlış Dolaylı: “They said that that was our house.”
Burada “our” zamiri değişmediği için, evin hala konuşanlara ait olduğu gibi bir yanılgı oluşur, halbuki aktarılan konuşma başka bir zamana veya bağlama ait olabilir. - Doğru Örnek: Doğrudan: “They said, ‘This is our house.'” → Doğru Dolaylı: “They said that that was their house.”
“Our” zamiri “their” olarak değiştirilerek evin onlara ait olduğu doğru şekilde belirtilmiştir.
Çözüm: Zamirlerin türünü (özne, nesne, iyelik) ayırt edin ve her bir tür için uygun dönüşüm kurallarını uygulayın. Özellikle “you” ve “your” gibi birden fazla anlam taşıyabilen kelimelerde daha dikkatli olun.
4. Genel Anlamı Bozma
Bazı durumlarda zamir kayması yanlış yapılırsa, cümlenin genel anlamı veya ifade edilmek istenen mesaj tamamen bozulabilir. Bu, dinleyenin veya okuyucunun mesajı yanlış anlamasına yol açabilir.
Örneğin: Doğrudan: “He asked, ‘Can I borrow your pen?'”
Yanlış Dolaylı: “He asked if he could borrow my pen.”
Burada yanlış bir dönüşümle, kalemin benden mi yoksa sorulan kişiden mi ödünç alındığı belirsizleşir.
Doğru Dolaylı: “He asked if he could borrow his/her pen.” (Eğer karşıdaki kişi John’sa “his”, Mary ise “her” olur.)
Çözüm: Zamirleri değiştirdikten sonra cümlenin bütününü tekrar okuyun ve anlamın hala doğru ve mantıklı olup olmadığını kontrol edin. Gerekirse cümlenin bağlamını daha iyi anlamak için ek bilgiler eklemeyi düşünün.
Zamir Kaymaları ile İlgili Örnek Cümleler
- Direct: He said, ” I am going to the library.”.
Indirect: He said that he was going to the library. . - Direct: She told me, ” You should study more.”.
Indirect: She told me that I should study more. . - Direct: They announced, ” We will launch a new product next month.”.
Indirect: They announced that they would launch a new product the following month. . - Direct: John said, “This is my car.”.
Indirect: John said that that was his car. . - Direct: Mary asked, “Is this your book?”
Indirect: Mary asked if that was my book. - Direct: The teacher told us, ” Your homework is due tomorrow.”.
Indirect: The teacher told us that our homework was due the next day. . - Direct: My parents said, ” We are proud of our children.”.
Indirect: My parents said that they were proud of their children. . - Direct: Sarah said to Tom, “Can you help me ?”
Indirect: Sarah asked Tom if he could help her . - Direct: The student said, ” I finished my project.”.
Indirect: The student said that he/she had finished his/her project. . - Direct: “Are you ready?” asked the coach..
Indirect: The coach asked if I/we/they was/were ready. . - Direct: ” Our team won the championship,” said the captain..
Indirect: The captain said that their team had won the championship. . - Direct: “I will call you later,” he promised..
Indirect: He promised that he would call me/her/him/them later. . - Direct: My sister said, ” I love my new dress.”.
Indirect: My sister said that she loved her new dress. . - Direct: The children shouted, ” We want our toys!”
Indirect: The children shouted that they wanted their toys. - Direct: “This is for us ,” the guide explained..
Indirect: The guide explained that that was for them . .