Soru zamirleri (Interrogative Pronouns), İngilizcede soru cümlelerinde kullanılan ve yanıtı bir kişi ya da şey olan öğeleri sormaya yarayan özel zamirlerdir. Bu zamirler, cevabın “kim”, “ne”, “hangisi” gibi bilgi içerdiği durumlarda kullanılır. Soru zamirleri, cevabını doğrudan istemek amacıyla cümle başında yer alır ve genellikle yardımcı fiil ya da ana fiille birlikte kullanılır.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Soru Zamirleri Nedir?
Soru zamirleri, cevabı öğrenilmek istenen kişi, nesne ya da seçenek hakkında bilgi almak için kullanılan zamirlerdir. Bu zamirlerin en temel özelliği, soru cümlelerinin başında yer almaları ve yanıtlarında bir zamir yerine geçecek öğeyi sormalarıdır. Cümlede özne, nesne veya tamlayıcı görevinde bulunabilirler.
Temel Soru Zamirleri
İngilizcede sık kullanılan temel soru zamirleri, bilgi almak amacıyla kişi, nesne, sahiplik veya seçim gibi durumları sorgulamak için kullanılır. Bu zamirler, cümlede isim yerine geçerek doğrudan sorulacak unsuru ifade eder. Aşağıda en yaygın soru zamirleri anlamları, kullanım yerleri ve örnek cümlelerle detaylı şekilde açıklanmıştır:
- Who – Kim?
İnsanları sormak için kullanılır. Cümlede genellikle özne görevindedir. Kastedilen kişi açıkça belirtilmez ve cevabı daima bir insan olur. “Who”, hem resmi hem de günlük İngilizcede yaygın biçimde kullanılır.
Who called you last night?
– Seni dün gece kim aradı?
Who is at the door?
– Kapıda kim var?
Not: Cümledeki fiil, “who” zamirine uygun şekilde tekil ya da çoğul olabilir. Örneğin: Who is here? / Who are they? - Whom – Kimi? Kime?
“Who” zamirinin nesne biçimidir. Nesne konumunda olan kişiler hakkında soru sormak için kullanılır. Ancak modern İngilizcede, özellikle konuşma dilinde “whom” nadiren kullanılır ve genellikle “who” ile yer değiştirir.
Whom did you invite to the wedding?
– Düğüne kimi davet ettin?
To whom should I send this message?
– Bu mesajı kime göndermeliyim?
İpucu: Cevapta “him / her” gibi nesne zamirleri geliyorsa “whom” kullanılmalıdır. Resmi yazışmalarda tercih edilir. - Whose – Kimin?
Bu zamir sahiplik ifade eder ve hem insanlar hem de nesneler için kullanılabilir. Cümlede genellikle bir isimle birlikte gelir ve aitlik sorgular. Ayrıca hem özne hem nesne pozisyonlarında yer alabilir.
Whose bag is this?
– Bu kimin çantası?
Whose idea was accepted?
– Kimin fikri kabul edildi?
Karışıklık Notu: “Whose” ile “who’s” (who is / who has) karıştırılmamalıdır. - What – Ne?
Nesne, durum, kavram ya da fikirleri sormak için kullanılır. İnsanlar hakkında bilgi almak için uygun değildir. Hem özne hem de nesne görevinde bulunabilir. Kullanım açısından en genel ve çok yönlü soru zamirlerinden biridir.
What happened here?
– Burada ne oldu?
What do you want?
– Ne istiyorsun?
Not: “What” aynı zamanda soru sıfatı olarak da kullanılabilir: What color do you like? - Which – Hangi? Hangisi?
“Which”, belirli bir grup ya da sınırlı sayıda seçenek arasından bir seçim yapılmasını isteyen sorularda kullanılır. “What” gibi hem insanlar hem nesneler için kullanılabilir ama kullanım bağlamı daha özeldir. “Which” zamiri genellikle kısıtlı bir bağlamda tercih edilir.
Which of these shirts do you prefer?
– Bu gömleklerden hangisini tercih edersin?
Which is your favorite book?
– En sevdiğin kitap hangisi?
Not: Eğer seçenek sınırlı değilse “what” tercih edilmelidir: What is your name?
Bu beş temel soru zamiri, İngilizce’de en sık kullanılan ve temel dil becerilerinde vazgeçilmez araçlardır. Doğru kullanımları, özellikle sınavlarda ve akademik yazılarda büyük önem taşır. Ayrıca, bu zamirler doğru yapılandırıldığında cümle hem anlam hem de biçim açısından net ve doğru olur.
Gramer Açısından Kullanımları
Soru zamirleri, gramer açısından cümlede farklı pozisyonlarda yer alabilir:
- Özne olarak: Who made this cake?
- Nesne olarak: Whom did you invite?
- Sahiplik belirten sıfat gibi: Whose phone is ringing?
- Seçim bildirirken: Which would you choose?
“What” ve “which” zamirleri, bazı durumlarda sıfat olarak da kullanılabilirler. Bu tür kullanımlarda, zamirin ardından bir isim gelir:
What movie are you watching?
Which road should we take?
“Who” ve “Whom” Arasındaki Fark
Bu iki zamir özellikle öğreniciler arasında sık karıştırılır:
- Who : özne konumunda kullanılır.
- Whom : nesne konumunda kullanılır.
Karıştırmayı önlemek için şu kural faydalıdır: Eğer cevapta “he / she” geliyorsa “who” kullanılır; “him / her” geliyorsa “whom” tercih edilir.
Örnek:
Who is coming to the meeting? → He is coming.
Whom did you meet? → I met him.
“What” ve “Which” Arasındaki Fark
“What” genel bilgi isterken, “Which” belirli bir grup veya sınırlı seçenekten bilgi almayı amaçlar.
- What is your favorite color? (Genel)
- Which of these colors do you like most? (Belirli seçenekler arasında)
Soru Zamirlerinin Cümledeki Görevleri
Soru zamirleri, cümlede klasik zamirlerin görevlerini üstlenebilir. Bu nedenle cümledeki yerleri cümle yapısına göre değişir:
- Özne: Who knows the answer?
- Dolaylı nesne: To whom did you give the letter?
- Belirleyici (sıfat benzeri): Which book do you recommend?
- Sahiplik: Whose idea was that?
Resmî ve Günlük Kullanım Farkları
“Whom” gibi zamirler daha çok yazılı ve resmî dilde tercih edilir. Günlük konuşmalarda ise “whom” yerine sıklıkla “who” kullanılır. Özellikle Amerikan İngilizcesinde bu geçiş daha yaygındır. Bununla birlikte, TOEFL/IELTS gibi sınavlarda bu ayrım hala önemlidir.
Yaygın Hatalar
Soru zamirleri, İngilizce öğrenenlerin sıklıkla karıştırdığı konulardan biridir. Bazı zamirler arasındaki ince farklar ya da benzer yazımlar, özellikle yazılı ve resmi dilde ciddi gramer hatalarına yol açabilir. Aşağıda en sık yapılan hatalar detaylı biçimde ele alınmıştır:
- Who / Whom karışıklığı:
“Who” özne, “whom” ise nesne olarak kullanılır. Ancak “whom” günümüzde resmi dille sınırlı kalmış, günlük dilde yerini çoğu zaman “who” almıştır. Bu durum, öğreniciler arasında karışıklığa yol açar. Gramer açısından, “whom” nesne konumunda kullanılmalıdır.
Yanlış: Whom is coming to the party?
Doğru: Who is coming to the party?
Yanlış: Who did you invite?
Resmî Doğru: Whom did you invite?
Gündelik Kullanımda: Who did you invite? (yaygın ama teknik olarak eksik)İpucu: Cümleyi cevapladığınızda yerine “he/she” geliyorsa “who”, “him/her” geliyorsa “whom” kullanılmalıdır.
- Whose ile Who’s karıştırılması:
“Whose” bir aitlik zamiridir (kimin). Buna karşılık “who’s” kısaltmadır ve ya “who is” ya da “who has” anlamına gelir. Yazılı sınavlarda ya da akademik metinlerde bu ayrım hayati önem taşır.
Yanlış: Who’s book is this?
Doğru: Whose book is this?
Yanlış: I wonder whose going to win.
Doğru: I wonder who’s going to win.İpucu: Eğer “who’s” kullandığınız yere “who is” veya “who has” yazınca anlam bozulmuyorsa, o zaman doğru olan “who’s”tur. Aksi takdirde “whose” olmalıdır.
- What ve Which arasındaki bağlam farkının ihmal edilmesi:
“What” genel bir soru sorarken, “Which” belirli seçenekler arasında bir tercih yapmayı amaçlar. Öğrenciler bu ayrımı yapmadan rastgele kullanırsa cümle ya anlamsız ya da bağlama uyumsuz olur.
Yanlış: What of these pens is yours?
Doğru: Which of these pens is yours?
Yanlış: Which is the capital of France?
Doğru: What is the capital of France?İpucu: Sorunun içeriğinde belirli bir grup varsa “which”, herhangi bir grup belirtilmemişse “what” kullanılmalıdır.
Karıştırıldığı Diğer Yapılar
Soru zamirleri, yapısal benzerliklerinden dolayı soru sıfatları ve soru zarflarıyla sıkça karıştırılır. Bu karışıklık, özellikle zamirin görevini anlamadan sadece kelimeye odaklanan öğrenicilerde görülür. Aşağıda bu ayrımlar net bir şekilde açıklanmıştır:
1. Soru Zamirleri (Interrogative Pronouns)
Bu yapılar, cümlede doğrudan isim yerine geçer. Yani, sorduğu şeyin cevabı bir zamir olur. Kendi başlarına özne ya da nesne olabilirler.
- What is in the box? → “What” burada özne olarak kullanılmıştır.
- Who broke the window? → “Who” özne görevi görür.
2. Soru Sıfatları (Interrogative Adjectives)
Soru sıfatları, bir ismi niteleyen soru sözcükleridir. Genellikle ardından bir isim gelir ve bu isim hakkında daha fazla bilgi edinmeyi amaçlar.
- What book are you reading? → “What” burada “book” ismini niteliyor.
- Which movie do you prefer? → “Which” burada seçim yaptıran bir sıfattır.
3. Soru Zarfları (Interrogative Adverbs)
Soru zarfları, eylem hakkında bilgi almak için kullanılır. Ne zaman, nerede, nasıl gibi sorular sorarlar ve çoğunlukla zarf konumunda kullanılırlar.
- When are you leaving? → Zaman sorar.
- Where do you live? → Yer sorar.
- Why did you do that? → Sebep sorar.
- How do you know that? → Şekil ya da yöntem sorar.
Özetle: Eğer sorulan kelime tek başına isim yerine geçiyorsa , bu bir soru zamiridir . Eğer ardından bir isim geliyorsa , bu bir soru sıfatıdır . Eğer fiilin nasıl, nerede, ne zaman yapıldığını soruyorsa , bu bir soru zarfıdır .
Soru Zamirleri ile İlgili Örnek Cümleler
- Who is your best friend?
En iyi arkadaşın kim ? - Whom did you meet at the event?
Etkinlikte kimi gördün ? - Whose bag is on the chair?
Sandalyenin üzerindeki çanta kimin ? - What are you doing?
Ne yapıyorsun ? - Which is your favorite film?
En sevdiğin film hangisi ? - To whom should I address the letter?
Mektubu kime hitaben yazmalıyım ? - Who broke the window?
Camı kim kırdı ? - Which of these pens writes better?
Bu kalemlerden hangisi daha iyi yazıyor ? - What caused the fire?
Yangına ne sebep oldu ? - Whose turn is it?
Sıra kimde ? - Who will attend the meeting tomorrow?
Yarın toplantıya kim katılacak ? - Whom did you call last night?
Dün gece kimi aradın ? - Whose idea was that?
Bu kimin fikriydi ? - What do you think about this plan?
Bu plan hakkında ne düşünüyorsun ? - Which dress should I wear for the party?
Partiye hangi elbiseyi giymeliyim ?