Köşeli parantezler ([ ]) , İngilizce dilbilgisinde genellikle metin içinde yapılan eklemeleri, açıklamaları veya düzenlemeleri belirtmek için kullanılan noktalama işaretleridir. Özellikle alıntılarda ve akademik yazılarda önemli bir rol oynarlar. Bu işaretler, orijinal metni değiştirmeden veya anlamını bozmadan ek bilgi sağlamak, düzeltme yapmak veya belirli kısımları açıklığa kavuşturmak amacıyla kullanılırlar.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Köşeli Parantezler (Brackets) Tablosu
Aşağıdaki tablo, İngilizcede köşeli parantez ([ ]) kullanımının temel amaçlarını ve örneklerini özetlemektedir:
| Kullanım Amacı | Açıklama | Örnek Cümle | Türkçe Anlamı |
|---|---|---|---|
| Alıntılarda Ek Bilgi veya Düzeltme | Alıntılanan bir metne, yazar dışından (genellikle alıntı yapan kişi tarafından) açıklayıcı bir bilgi, düzeltme veya not eklemek için kullanılır. Bu eklemeler, orijinal metnin anlamını netleştirmek veya bağlam sağlamak içindir. | He stated, “I will never forget this day [May 15, 2024] .” | “Bu günü [15 Mayıs 2024] asla unutmayacağım,” diye belirtti. |
| Orijinal Metindeki Hatayı Belirtme | Alıntılanan metinde bir yazım veya dilbilgisi hatası olduğunda, bu hatanın orijinaline sadık kalınarak aktarıldığını belirtmek için hatalı kelimenin hemen arkasından “[sic]” ifadesi eklenir. | The sign read, “No dog’s [sic] allowed.” | Levhada “Köpekler giremez [sic] ” yazıyordu. (Orijinaldeki dilbilgisi hatasını belirtir.) |
| Parantez İçinde Parantez | Zaten parantez içinde olan bir ifadenin içine başka bir parantezli ifade eklenmesi gerektiğinde, içteki ifadeyi köşeli parantezlerle belirtmek karışıklığı önler. (Daha çok akademik ve teknik yazımda görülür.) | The study (see page 21 [Table 3] ) provides further details. | Çalışma (bkz. sayfa 21 [Tablo 3] ) daha fazla detay sağlamaktadır. |
| Açıklayıcı Başlıklar veya Yorumlar | Bazen başlıklar veya yorumlar için kullanılır, özellikle bir çalışmanın veya yayının parçası olarak eklendiğinde. | [Editor’s Note: This article was updated on July 27, 2025.] | [Editörün Notu: Bu makale 27 Temmuz 2025’te güncellenmiştir.] |
Köşeli Parantezlerin Kapsamlı Kullanım Alanları ve İşlevleri
Köşeli parantezler ([ ]) , metin içindeki ifadelerin anlamını zenginleştirmek, netleştirmek veya düzenlemek için kullanılan çok yönlü noktalama işaretleridir. Özellikle akademik, hukuki ve bilimsel yazımda yaygın olarak görülürler. Köşeli parantezlerin temel işlevi, orijinal metne sonradan eklenen, açıklayıcı veya düzeltici bilgileri belirtmektir. Bu sayede, yazar orijinal metnin bütünlüğünü korurken, okuyucuya ek bağlam veya bilgi sunar.
Alıntılarda Ek Bilgi Sağlama ve Açıklama Getirme
Köşeli parantezlerin en yaygın kullanımlarından biri, alıntılanan bir metinde orijinal ifade içinde bulunmayan ancak okuyucunun anlaması için kritik olan ek bilgileri veya açıklamaları eklemektir. Bir metinden alıntı yaparken, bazen orijinal cümlenin kendisi, bağlamdan koparıldığında tam olarak anlaşılamayabilir. Bu durumda, köşeli parantezler arasına, alıntının anlamını netleştirecek kısa bir açıklama veya referans eklenebilir. Örneğin, “O [yani, yazar] bu konuda ısrar etti” gibi bir ifadede, “yazar” kelimesi orijinal metinde geçmese bile, okuyucunun kimden bahsedildiğini anlamasına yardımcı olur. Bu, alıntının doğruluğunu korurken, okuyucunun konuyu daha iyi kavramasını sağlar.
Gramer veya Yazım Hatalarını Belirtme: “[sic]” Kullanımı
Alıntılanan bir metinde karşılaşılan bir gramer hatası, yazım yanlışı veya anlamsal tutarsızlığı belirtmek için “[sic]” ifadesi köşeli parantez içinde kullanılır. Latince bir kelime olan “sic”, “böylece”, “aslında böyle” veya “gerçekten böyle” anlamına gelir. Bu ifade, hatanın alıntı yapan kişi tarafından değil, orijinal metnin kendisinde bulunduğunu ve olduğu gibi aktarıldığını gösterir. Bu, alıntı yapanın metni yanlış kopyalamadığına dair bir güvence sağlar ve okuyucunun orijinal metnin kusurlu olduğunu anlamasına yardımcı olur. Örneğin, “Konferans 2024’te düzenlenecek [sic] , ancak duyuruda 2025 yazıyor” gibi bir kullanımda, 2024 ve 2025 arasındaki tutarsızlık belirtilir.
Kısaltmaları ve Terimleri Açıklama
Özellikle teknik, bilimsel veya akademik metinlerde, ilk kez kullanılan kısaltmaların veya özel terimlerin tam açılımlarını veya tanımlarını belirtmek için köşeli parantezler kullanılabilir. Bu, okuyucunun metin içinde karşılaştığı kısaltmaların ne anlama geldiğini anlamasına ve metni daha rahat takip etmesine yardımcı olur. Örneğin, “WHO [Dünya Sağlık Örgütü] , salgına karşı yeni tedbirler açıkladı” veya “AI [Yapıcı Zeka] teknolojileri hayatımızın her alanına giriyor” gibi kullanımlar, okuyucuya terimin tam anlamını sunar.
Çevirileri veya Ek Açıklayıcı Notları Ekleme
Yabancı dilde bir metinden alıntı yapıldığında veya belirli bir ifade daha fazla açıklama gerektirdiğinde, köşeli parantezler çeviriyi veya ek açıklayıcı notları eklemek için ideal bir araçtır. Bu, özellikle uluslararası yayınlarda veya farklı dillerde okuyucu kitlesi olan metinlerde önemlidir. Okuyucunun orijinal ifadenin anlamını kolayca kavramasına olanak tanır. Örneğin, “Carpe diem [Günü yakala] felsefesi…” veya “Kendisine teşekkür ettiğimde, ‘De nada’ [Bir şey değil] diye cevap verdi” gibi kullanımlar, yabancı dildeki ifadelerin anlaşılmasını kolaylaştırır.
İnterpolasyon ve Hukuki Belgelerde Değişiklikleri Belirtme
Hukuki belgelerde, antlaşmalarda veya diğer resmi metinlerde, orijinal metne sonradan eklenen veya üzerinde değişiklik yapılan kısımları belirtmek için köşeli parantezler kullanılır. Bu tür eklemelere interpolasyon denir. Köşeli parantezler, orijinal metnin değişmeden kaldığını ancak ek bilgilerin veya düzeltmelerin sonradan yapıldığını göstererek belgenin bütünlüğünü ve şeffaflığını korur. Bu kullanım, belgenin yasal geçerliliği ve doğruluğu açısından büyük önem taşır.
Matematik ve Bilimsel Gösterimlerde Özel Anlamlar
Matematik, fizik ve diğer bilimsel alanlarda köşeli parantezlerin özel ve teknik anlamları bulunur. Matematikte genellikle bir aralığı (örneğin, kapalı bir aralık olan $[a, b]$) , bir matrisi, bir fonksiyonun tam sayı kısmını ($[x]$) veya bir vektörü belirtmek için kullanılırlar. Kimyada, bir elementin konsantrasyonunu ([H+]) ifade edebilirler. Fizikte ise enerji seviyelerini veya dalga fonksiyonlarını gösterebilirler. Bu alanlarda köşeli parantezlerin kullanımı, belirli bir gösterim standardını yansıtır ve kesinlik sağlar.
Köşeli Parantez Kullanımına İlişkin Önemli İpuçları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Köşeli parantezlerin doğru ve etkili kullanımı, metinlerinizin netliğini ve doğruluğunu büyük ölçüde artırır. Ancak, bu noktalama işaretlerini kullanırken dikkat etmeniz gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Yanlış veya aşırı kullanım, metnin okunabilirliğini düşürebilir ve okuyucuyu yanıltabilir.
Orijinal Cümlenin Akışını ve Anlamını Korumak
Köşeli parantezler içine eklediğiniz bilgiler, her zaman orijinal cümlenin bütünlüğünü ve anlam akışını korumalıdır. Eklenen bilgi, cümlenin ana fikrinden sapmamalı veya okuyucunun konudan uzaklaşmasına neden olmamalıdır. Örneğin, bir alıntıda açıklama yaparken, bu açıklama alıntının bağlamıyla doğrudan ilgili olmalı ve cümlenin genel anlamını desteklemelidir. Amacınız, orijinal metni bozmadan ek netlik sağlamaktır.
Aşırı Kullanımdan Kaçınma
Köşeli parantezleri gereksiz yere veya aşırıya kaçarak kullanmak, metnin karmaşık ve dağınık görünmesine neden olabilir. Her küçük ayrıntı veya kişisel yorum için köşeli parantez kullanmak yerine, bu işaretleri sadece gerçekten gerekli olduğu durumlarda, yani bilginin metin dışından geldiğini veya bir düzeltme ya da açıklama olduğunu belirtmek için kullanmalısınız. Sadelik ve açıklık her zaman ön planda olmalıdır.
Kısa ve Öz İfadeler Kullanma
Köşeli parantezler içine yerleştirilen ifadeler mümkün olduğunca kısa ve öz olmalıdır. Uzun cümleler veya detaylı açıklamalar yerine, anahtar kelimeler, kısa notlar veya birkaç kelimelik net ifadeler tercih edilmelidir. Bu, okuyucunun ana metinden kopmadan ek bilgiyi hızla kavramasına yardımcı olur. Unutmayın, köşeli parantezler ek bilgi için bir araçtır, ana metnin yerini tutmaz.
Akademik ve Resmi Yazışmalarda Stil Rehberlerine Uygunluk
Özellikle akademik makaleler, tezler veya resmi raporlar gibi metinlerde, belirli stil kılavuzlarının (örneğin APA , MLA , Chicago ) köşeli parantez kullanımıyla ilgili özel kuralları bulunur. Bu kılavuzlar, alıntıların nasıl yapılacağı, düzeltmelerin nasıl gösterileceği veya çevirilerin nasıl ekleneceği konusunda detaylı talimatlar içerir. Bu nedenle, yazım amacınıza ve hedef kitlenize uygun stil rehberini dikkatlice incelemek ve bu kurallara harfiyen uymak büyük önem taşır. Uygun stil rehberine başvurmak, profesyonel bir sunum için kritik öneme sahiptir.
Anlam Karmaşasını Önleme
Bazen köşeli parantezlerin kullanımı, orijinal anlamı belirsizleştirebilir. Özellikle alıntı içinde alıntı yapıldığında veya birden fazla köşeli parantez iç içe kullanıldığında bu durum ortaya çıkabilir. Bu tür durumlardan kaçınmak için cümleyi yeniden yapılandırmak veya ek bilgiyi farklı bir şekilde sunmak daha iyi bir çözüm olabilir. Köşeli parantez kullanırken, metnin nihai anlamının net ve anlaşılır olduğundan emin olun.
Örneklerle Destekleme
Bir kavramı açıklarken veya bir düzenleme yaparken, köşeli parantez içindeki bilginin neyi ifade ettiğini bir örnekle desteklemek, okuyucunun konuyu daha iyi kavramasına yardımcı olabilir. Örneğin, “O [yani, John] geldi” gibi bir ifade, parantez içindeki bilginin neyi açıkladığını netleştirir.
Köşeli Parantezler ile İlgili Örnek Cümleler
- The author stated, “He [John] was the first to arrive.”.
Yazar, “O [John] ilk gelen oydu” diye belirtti. . - She wrote, “Their house is just around the corner [on Elm Street].”.
O, “Evleri hemen köşede [Elm Caddesi üzerinde] ” diye yazdı. . - “I decided to go home because I was tired [sic] ,” she explained..
“Yorgun olduğum için eve gitmeye karar verdim [asıltır] ” diye açıkladı. . - The document states, “The project will be completed by Q3 [third quarter] .”.
Belge, “Proje Üçüncü Çeyrek itibarıyla tamamlanacak” diyor. . - The judge declared, “He [the defendant] is guilty as charged.”.
Yargıç, “O [sanık] suçlu bulundu” diye ilan etti. . - “We saw them [the children] playing in the park,” he recalled..
“Onları [çocukları] parkta oynarken gördük” diye hatırladı. . - The ancient text read, “Et tu, Brute? [And you, Brutus?] ”
Antik metin, “Et tu, Brute? [Sen de mi Brütüs?] ” diyordu. - The historian noted, “The king [Henry VIII] ruled for many years.”
Tarihçi, “Kral [VIII. Henry] uzun yıllar hüküm sürdü” diye belirtti. - She said, “They [the committee members] approved the proposal.”.
O, “Onlar [komite üyeleri] öneriyi onayladı” dedi. . - The original report stated, “The data was collected in 2022 [sic] .”.
Orijinal raporda, “Veriler 2022’de [asıltır] toplandı” yazıyordu. . - “All members [excluding the chairperson] agreed with the decision,” the secretary announced..
Sekreter, “Tüm üyeler [başkan hariç] kararı kabul etti” diye duyurdu. . - He added, “The main reason [for the delay] was unforeseen circumstances.”.
O, “Gecikmenin asıl nedeni öngörülemeyen koşullardı” diye ekledi. . - The researcher pointed out, “The findings [of the study] are significant.”.
Araştırmacı, ” Çalışmanın bulguları önemlidir” diye işaret etti. . - “I will meet you at the cafe [Starbucks] ,” she promised..
“Seninle kafede [Starbucks’ta] buluşacağım” diye söz verdi. . - The politician declared, “We [the government] will address these issues.”.
Politikacı, “Biz [hükümet] bu sorunları ele alacağız” diye bildirdi. .