İngilizce’de Edilgen Çatının Oluşumu – Forming the Passive Voice in English

İngilizce dilbilgisinin önemli ve işlevsel yapılarından biri olan edilgen çatı (Passive Voice) , bir cümlede eylemi gerçekleştiren (yani özne olan) kişi veya şey yerine, eylemden doğrudan etkilenen unsurun (yani nesnenin) vurgulanmasını sağlar. Etken çatıda (Active Voice) eylemi yapan kişi veya nesne cümlenin başındayken, edilgen çatıda bu durum tersine döner ve eylemden etkilenen nesne cümlenin ana öznesi haline gelir. Bu yapısal değişim, iletişimde farklı odak noktaları yaratma ve belirli bilgileri öne çıkarma esnekliği sunar.

Peki, ne zaman edilgen çatıyı tercih ederiz? Bu dönüşüm, özellikle şu durumlarda büyük önem taşır:

  • Eylemi gerçekleştiren kişi veya şeyin önemsiz olduğu durumlarda. Örneğin, bir yasanın çıkarıldığını söylerken, yasanın kim tarafından çıkarıldığından ziyade yasanın kendisi önemlidir.
  • Eylemi yapanın bilinmediği veya belirsiz olduğu durumlarda. Kapınızın çalındığını duyduğunuzda kimin çaldığını bilmiyorsanız, “The door was knocked.” (Kapı çalındı.) demek daha doğal olur.
  • Eylemi yapanın belirtilmek istenmediği veya gizlendiği durumlarda. Belki bir hata yapılmıştır ve sorumluyu açıkça belirtmek istenmiyordur.
  • Eylemden etkilenen nesnenin veya eylemin kendisinin vurgulanmak istendiği durumlarda. Örneğin, bir icadın önemini anlatırken, icadın kendisini ön plana çıkarmak isteyebiliriz.
  • Bilimsel makalelerde, raporlarda veya resmi belgelerde nesnel bir ton sağlamak için. Bilimsel metinlerde genellikle “Deneyler yapıldı” (Experiments were conducted) denir, “Bilim adamları deneyler yaptı” demek yerine, çünkü odak deneylerin kendisine veya sonuçlarına yöneliktir.

Edilgen çatıyı oluşturmanın temel mantığı oldukça sade ve tutarlıdır, bu da onu öğrenmeyi nispeten kolaylaştırır. Edilgen bir cümle kurarken, her zaman iki anahtar bileşene ihtiyaç duyarız: bir “be” fiili ve ana fiilin üçüncü hali (Past Participle – V3) . Bu iki temel bileşen, edilgen çatının olmazsa olmazlarıdır ve fiilin zamanı veya kullanılan modal fiil ne olursa olsun bu kural değişmez. “Be” fiili (is, am, are, was, were, been, being gibi) cümlenin zamanına ve öznesine göre çekimlenirken, ana fiil her zaman sabit olarak V3 halinde kalır. Bu yapısal tutarlılık, edilgen çatıyı İngilizce’deki en düzenli gramer yapılarından biri yapar ve doğru kullanımı, daha akıcı ve profesyonel bir ifade yeteneği kazanmanıza yardımcı olur.

İçindekiler

Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.

Edilgen Çatının Temel Oluşum Kuralları

Edilgen çatıyı (Passive Voice) doğru ve etkili bir şekilde kurmak, İngilizce bilginizi bir üst seviyeye taşır. Etken bir cümleyi edilgene dönüştürmenin veya doğrudan edilgen bir cümle oluşturmanın basit ama kritik adımları vardır. Bu kuralları anladığınızda, eylemden etkilenen unsurun nasıl cümlenin merkezine getirildiğini ve fiil yapısının nasıl değiştiğini net bir şekilde göreceksiniz. İşte adım adım izlemeniz gereken kılavuz:

  1. Etken Cümlenin Nesnesini Bulun ve Yeni Özneniz Yapın:

    Her şey etken cümlenin temel bileşenlerini tanımakla başlar. Etken bir cümlede, bir özne (eylemi yapan), bir fiil (eylem) ve çoğu zaman bir nesne (eylemden etkilenen) bulunur. Edilgen çatıda ise, bu hiyerarşi değişir: etken cümledeki nesne , edilgen cümlenin yeni ve vurgulu öznesi konumuna gelir. Bu, cümlenin odağının eylemi yapandan, eylemden etkilenene kaydığı anlamına gelir.

    • Örnek Etken Cümle: “The chef cooked a delicious meal.” (
      Şef lezzetli bir yemek pişirdi . )
      • Burada eylemi yapan: “The chef” (özne)
      • Eylem: “cooked” (fiil)
      • Eylemden etkilenen: “a delicious meal” (nesne)
    • Edilgen Cümle Başlangıcı: “A delicious meal…”
  2. “Be” Fiilini Uygun Zamana ve Yeni Özneye Göre Çekin:

    Bu adım, edilgen çatının bel kemiğidir ve genellikle en çok dikkat gerektiren kısımdır. Etken cümledeki fiilin zamanını (geçmiş, şimdiki, gelecek vb.) belirlemeli ve bu zamana uygun olarak “be” fiilini (am, is, are, was, were, been, being) çekimlemelisiniz. Ayrıca, yeni öznenin (yani etken cümlenin eski nesnesinin) tekil mi çoğul mu olduğuna da dikkat etmelisiniz. “Be” fiilinin doğru çekimi, edilgen cümlenin zamanını ve anlamını doğru yansıtır.

    • Etken fiil geniş zamansa: is / am / are
    • Etken fiil geçmiş zamansa: was / were
    • Etken fiil gelecek zamansa: will be
    • Etken fiil şimdiki devam eden zamansa: is / am / are + being
    • Etken fiil geçmiş devam eden zamansa: was / were + being
    • Etken fiil şimdiki bitmiş zamansa: has / have + been
    • Etken fiil geçmiş bitmiş zamansa: had + been
    • Modal fiillerle (can, must, should vb.) birlikteyse: modal + be
    • Örnek Etken Cümle: “The chef cooked a delicious meal.” (fiil: Simple Past)
    • Edilgen “Be” Fiili: Yeni özne “A delicious meal” tekil ve fiil Simple Past olduğu için “was” kullanırız.
    • Cümle: “A delicious meal was …”
  3. Ana Fiili Üçüncü Haline (Past Participle – V3) Getirin:

    Edilgen çatıda kullanılan ana fiil her zaman **fiilin üçüncü hali (Past Participle)** olmalıdır. Bu, fiilin geçmiş zaman ortacı formudur. Düzenli fiiller için genellikle fiilin sonuna “-ed” eklenerek (örneğin, “play” > “played”, “finish” > “finished”) bu form elde edilirken, düzensiz fiillerin üçüncü halleri özel olarak ezberlenmelidir (örneğin, “write” > “written”, “see” > “seen”, “cook” > “cooked”). Bu adım, cümlenin edilgen niteliğini belirleyen temel unsurlardan biridir.

    • Örnek Etken Cümle: “The chef cooked a delicious meal.” (Ana fiil: “cook”)
    • Ana Fiilin V3 Hali: “cooked” (düzenli fiil)
    • Cümle: “A delicious meal was cooked .”
  4. (İsteğe Bağlı) Eylemi Yapanı “by” ile Ekleyin:

    Edilgen çatının temel amacı eylemden etkileneni vurgulamak olsa da, bazı durumlarda eylemi gerçekleştiren özneyi de belirtmek isteyebilirsiniz. Eğer eylemi kimin yaptığını vurgulamak önemliyse veya bu bilgi okuyucu/dinleyici için anlamlıysa, etken cümlenin orijinal öznesini cümlenin sonuna “by” edatıyla ekleyebilirsiniz. Ancak, eylemi yapanın bilinmediği, önemsiz olduğu veya zaten bağlamdan anlaşıldığı durumlarda bu kısım genellikle atlanır ve cümlenin daha kısa ve öz olmasını sağlar.

    • Örnek Cümle: “A delicious meal was cooked by the chef .”
      Lezzetli bir yemek şef tarafından pişirildi .
    • Bu ekleme, özellikle eylemi yapanın kim olduğunu belirtmek istediğinizde faydalıdır, aksi takdirde genellikle kullanılmaz. Örneğin, “The car was stolen.” (Araba çalındı.) cümlesinde kimin çaldığı bilinmediği için “by someone” eklemeye gerek yoktur.

Bu adımları takip ederek, İngilizcedeki herhangi bir etken cümleyi doğru bir şekilde edilgene çevirebilir veya edilgen bir cümle kurabilirsiniz. Bu beceri, İngilizce ifadelerinizde esneklik ve derinlik kazanmanızı sağlayacaktır.

Edilgen Çatı Oluşturma Tablosu

Edilgen çatı (Passive Voice), bir eylemden etkilenen nesnenin cümlenin öznesi haline geldiği bir yapıdır. Bu tablo, İngilizcedeki farklı fiil zamanları ve modal fiillerle edilgen çatının nasıl oluşturulduğunu adım adım göstermekte, etken ve edilgen yapılar arasındaki dönüşümü netleştirmektedir. Her zaman “be” fiilinin uygun çekimi ve ana fiilin üçüncü hali (Past Participle – V3) temel alınır.

Zaman (Tense) veya Yapı Etken Çatı (Active Voice) Örneği Edilgen Çatı (Passive Voice) Yapısı ve Örneği Açıklama
Simple Present (Geniş Zaman) People speak English all over the world.
İnsanlar tüm dünyada İngilizce konuşur . 		Özne + is / am / are + V3
English is spoken all over the world.
İngilizce tüm dünyada konuşulur . 		Eylem genel bir gerçeği veya düzenli bir durumu ifade eder.
Present Continuous (Şimdiki Zaman) They are building a new bridge.
Yeni bir köprü inşa ediyorlar . 		Özne + is / am / are + being + V3
A new bridge is being built .
Yeni bir köprü inşa ediliyor . 		Eylemin şu anda devam ettiğini belirtir.
Simple Past (Geçmiş Zaman) Columbus discovered America in 1492.
Kristof Kolomb Amerika’yı 1492’de keşfetti . 		Özne + was / were + V3
America was discovered by Columbus in 1492.
Amerika 1492’de Kolomb tarafından keşfedildi . 		Eylem geçmişte tamamlanmıştır.
Past Continuous (Geçmişte Devam Eden Zaman) They were repairing the road all day yesterday.
Dün bütün gün yolu tamir ediyorlardı . 		Özne + was / were + being + V3
The road was being repaired all day yesterday.
Yol dün bütün gün tamir ediliyordu . 		Geçmişte belirli bir zamanda devam eden bir eylemi belirtir.
Present Perfect (Şimdiki Bitmiş Zaman) Someone has stolen my bicycle.
Birisi bisikletimi çaldı . 		Özne + has / have + been + V3
My bicycle has been stolen .
Bisikletim çalındı . 		Eylemin geçmişte başlayıp şu ana etkileri olduğunu belirtir.
Past Perfect (Geçmiş Bitmiş Zaman) They had finished the work before I arrived.
Ben gelmeden önce işi bitirmişlerdi . 		Özne + had + been + V3
The work had been finished before I arrived.
İş ben gelmeden önce bitirilmişti . 		Geçmişteki bir eylemden önce tamamlanmış başka bir eylemi ifade eder.
Simple Future (Gelecek Zaman) We will publish the results next week.
Sonuçları gelecek hafta yayınlayacağız . 		Özne + will + be + V3
The results will be published next week.
Sonuçlar gelecek hafta yayınlanacak . 		Gelecekte gerçekleşecek bir eylemi belirtir.
Modals (can, must, should, etc.) You must finish this report by Monday.
Bu raporu Pazartesi’ye kadar bitirmelisin . 		Özne + Modal + be + V3
This report must be finished by Monday.
Bu rapor Pazartesi’ye kadar bitirilmeli . 		Modal fiilin anlamına göre (olasılık, zorunluluk, izin vb.) eylemin edilgen hali.
Modal Perfects (should have, could have, etc.) You should have sent the email yesterday.
E-postayı dün göndermeliydin . 		Özne + Modal + have + been + V3
The email should have been sent yesterday.
E-posta dün gönderilmeliydi . 		Geçmişe yönelik çıkarımlar, pişmanlıklar veya olasılıklar için kullanılır.

Zamanlara Göre Edilgen Çatı Oluşumu

Edilgen çatı, İngilizcedeki hemen her zaman kipinde ve modal fiillerle birlikte kullanılabilir. Aşağıda en yaygın zaman kipleri için edilgen çatı oluşum örnekleri ve detayları verilmiştir:

1. Geniş Zaman (Simple Present Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + is / am / are + Fiilin V3 Hali
  • Etken: People speak English all over the world.
    İnsanlar tüm dünyada İngilizce konuşur .
  • Edilgen: English is spoken all over the world (by people).
    İngilizce tüm dünyada konuşulur .
  • Açıklama: Eylem genel bir gerçeği veya düzenli bir durumu ifade ettiği için “be” fiili geniş zamanda çekilir.

2. Şimdiki Zaman (Present Continuous Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + is / am / are + being + Fiilin V3 Hali
  • Etken: They are building a new bridge.
    Yeni bir köprü inşa ediyorlar .
  • Edilgen: A new bridge is being built (by them).
    Yeni bir köprü inşa ediliyor .
  • Açıklama: Eylemin şu anda devam ettiğini belirtmek için “be” fiilinin “continuous” hali olan “being” kullanılır.

3. Geçmiş Zaman (Simple Past Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + was / were + Fiilin V3 Hali
  • Etken: Columbus discovered America in 1492.
    Kristof Kolomb Amerika’yı 1492’de keşfetti .
  • Edilgen: America was discovered by Columbus in 1492.
    Amerika 1492’de Kolomb tarafından keşfedildi .
  • Açıklama: Eylem geçmişte tamamlandığı için “be” fiili geçmiş zamanda çekilir.

4. Geçmişte Devam Eden Zaman (Past Continuous Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + was / were + being + Fiilin V3 Hali
  • Etken: They were repairing the road all day yesterday.
    Dün bütün gün yolu tamir ediyorlardı .
  • Edilgen: The road was being repaired all day yesterday (by them).
    Yol dün bütün gün tamir ediliyordu .
  • Açıklama: Geçmişte belirli bir zamanda devam eden bir eylemi belirtmek için “be” fiilinin “continuous” hali “being” kullanılır.

5. Şimdiki Bitmiş Zaman (Present Perfect Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + has / have + been + Fiilin V3 Hali
  • Etken: Someone has stolen my bicycle.
    Birisi bisikletimi çaldı .
  • Edilgen: My bicycle has been stolen (by someone).
    Bisikletim çalındı .
  • Açıklama: Eylemin geçmişte başlayıp şu ana etkileri olduğunu belirtmek için “be” fiilinin “perfect” hali olan “been” kullanılır.

6. Geçmiş Bitmiş Zaman (Past Perfect Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + had + been + Fiilin V3 Hali
  • Etken: They had finished the work before I arrived.
    Ben gelmeden önce işi bitirmişlerdi .
  • Edilgen: The work had been finished before I arrived (by them).
    Ben gelmeden önce iş bitirilmişti .
  • Açıklama: Geçmişteki bir eylemden önce tamamlanmış başka bir eylemi belirtmek için “be” fiilinin “perfect” hali “been” kullanılır.

7. Gelecek Zaman (Simple Future Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + will + be + Fiilin V3 Hali
  • Etken: We will publish the results next week.
    Sonuçları gelecek hafta yayınlayacağız .
  • Edilgen: The results will be published next week (by us).
    Sonuçlar gelecek hafta yayınlanacak .
  • Açıklama: Gelecekte gerçekleşecek bir eylemi belirtmek için “will” ile birlikte “be” fiili kullanılır.

8. Gelecek Bitmiş Zaman (Future Perfect Passive)

  • Yapı: Öznenin yeni hali + will + have + been + Fiilin V3 Hali
  • Etken: By next year, they will have completed the project.
    Gelecek yıla kadar projeyi tamamlamış olacaklar .
  • Edilgen: By next year, the project will have been completed (by them).
    Gelecek yıla kadar proje tamamlanmış olacak .
  • Açıklama: Gelecekte belirli bir zamana kadar tamamlanmış olacak bir eylemi ifade eder.

Modal fiiller (can, could, may, might, must, should, will, would, etc.), İngilizcede eylemlere olasılık, gereklilik, yetenek, izin veya tavsiye gibi farklı anlamlar katan yardımcı fiillerdir. Edilgen çatıda bu modal fiilleri kullanmak, eylemden etkilenen unsurun üzerindeki bu ek anlamları ifade etmemizi sağlar. Bu yapı, hem günlük konuşmalarda hem de daha resmi yazışmalarda oldukça yaygın kullanılır ve cümlenize daha fazla nüans katar.

Modal fiillerle edilgen çatıyı oluşturmak, temel edilgen çatı kuralını takip eder: her zaman bir “be” fiili ve ardından ana fiilin üçüncü hali (Past Participle – V3) kullanılır. Modal fiil ise “be” fiilinden hemen önce gelir. Bu sayede, modal fiilin anlamı (örneğin, “yapılabilir”, “yapılmalı”, “yapılabilir mi?”) edilgen formda korunur.

Temel Modal Fiillerle Edilgen Çatı Yapısı

  • Yapı: Yeni Özne + Modal Fiil + be + Fiilin V3 Hali (+ by Eylemi Yapan)

Bu yapıda, modal fiil her zaman yalın haliyle kullanılır ve sonrasında “be” fiili gelir. Ana fiil ise değişmez bir şekilde üçüncü halinde (V3) bulunur.

  • Örnek (Can – Yetenek/İhtimal):
    • Etken: Anyone can solve this problem easily.
      Herkes bu problemi kolayca çözebilir .
    • Edilgen: This problem can be solved easily (by anyone).
      Bu problem kolayca çözülebilir .
    • Açıklama: Problemin çözülebilme yeteneğini veya olasılığını edilgen yapıda ifade ederiz.
  • Örnek (Must – Zorunluluk/Gereklilik):
    • Etken: You must finish this report by Monday.
      Bu raporu Pazartesi’ye kadar bitirmelisin .
    • Edilgen: This report must be finished by Monday (by you).
      Bu rapor Pazartesi’ye kadar bitirilmeli .
    • Açıklama: Raporun bitirilmesi gerektiği zorunluluğunu vurgular.
  • Örnek (Should – Tavsiye/Gereklilik):
    • Etken: We should respect our elders.
      Büyüklerimize saygı duymalıyız .
    • Edilgen: Our elders should be respected (by us).
      Büyüklerimize saygı duyulmalı .
    • Açıklama: Bir tavsiye veya doğru olan eylemi belirtir.
  • Örnek (May/Might – Olasılık):
    • Etken: They may announce the results tomorrow.
      Sonuçları yarın duyurabilirler .
    • Edilgen: The results may be announced tomorrow (by them).
      Sonuçlar yarın duyurulabilir .
    • Açıklama: Gelecekte bir eylemin gerçekleşme olasılığını ifade eder.
  • Örnek (Could – Yetenek/İhtimal/Geçmişteki İzin):
    • Etken: Someone could open the window.
      Birisi pencereyi açabilir .
    • Edilgen: The window could be opened (by someone).
      Pencere açılabilir .
    • Açıklama: Bir şeyin yapılabileceği ihtimalini veya yeteneğini belirtir.

İngilizcede, modal fiillerin geçmiş zaman halleri de (Perfect Modals) edilgen çatıyla birleşerek, geçmişe yönelik çıkarımlar, pişmanlıklar, varsayımsal olasılıklar veya yapılmamış gereklilikleri ifade etmemizi sağlar. Bu yapılar genellikle “should have”, “could have”, “must have”, “might have” gibi ifadelerle kurulur ve edilgen çatının derinliğini artıran ileri düzey bir kullanımdır.

Bu yapılar, geçmişte bir şeyin olması gerektiği halde olmadığını (should have been done), bir şeyin geçmişte mümkün olabileceği halde olmadığını (could have been done) veya bir şeyin geçmişte mutlaka olmuş olması gerektiği sonucuna varıldığını (must have been done) belirtmek için kullanılır. Eylem yine nesneye odaklanır.

Perfect Modals ile Edilgen Çatı Yapısı

  • Yapı: Yeni Özne + Modal Fiilin Geçmiş Hali (Modal + have) + been + Fiilin V3 Hali (+ by Eylemi Yapan)

Bu yapıda, modal fiil “have” ile birlikte kullanılır, ardından “been” gelir ve ana fiil her zaman üçüncü halinde (V3) bulunur.

  • Örnek (Should have – Yapılması Gerektiği Halde Yapılmadı):
    • Etken: You should have sent the email yesterday.
      E-postayı dün göndermeliydin .
    • Edilgen: The email should have been sent yesterday (by you).
      E-posta dün gönderilmeliydi (ama gönderilmedi).
    • Açıklama: E-postanın dün gönderilmesi gerektiği ama bu eylemin gerçekleşmediği pişmanlığını veya eleştirisini ifade eder.
  • Örnek (Could have – Yapılabilirdi Ama Yapılmadı/Yapılma İhtimali Vardı):
    • Etken: They could have found a better solution.
      Daha iyi bir çözüm bulabilirlerdi .
    • Edilgen: A better solution could have been found (by them).
      Daha iyi bir çözüm bulunabilirdi (ama bulunamadı).
    • Açıklama: Geçmişte bir eylemin gerçekleşme potansiyelinin veya olasılığının olduğunu, ancak gerçekleşmediğini belirtir.
  • Örnek (Must have – Kesinlik/Çıkarım):
    • Etken: Someone must have seen the accident.
      Birisi kazayı görmüş olmalı .
    • Edilgen: The accident must have been seen (by someone).
      Kaza görülmüş olmalı (büyük ihtimalle).
    • Açıklama: Geçmişte bir olayın kesinlikle gerçekleştiği sonucuna varıldığını ifade eder.
  • Örnek (Might have – Daha Zayıf Olasılık):
    • Etken: He might have left the keys on the table.
      Anahtarları masada bırakmış olabilir .
    • Edilgen: The keys might have been left on the table (by him).
      Anahtarlar masada bırakılmış olabilir .
    • Açıklama: Geçmişte bir eylemin gerçekleşmiş olma olasılığının düşük olduğunu belirtir.

Hem temel modal fiillerle hem de onların geçmiş halleriyle edilgen çatı oluşturmayı öğrenmek, İngilizcede çok daha karmaşık ve nüanslı ifadeler kurmanızı sağlayacaktır. Bu yapılar, özellikle konuşma ve yazma becerilerinizi ilerletmek için kritik öneme sahiptir.

Edilgen Çatının Oluşumu Konusuyla İlgili Alıştırmalar

Aşağıdaki listeden İngilizce’de Edilgen Çatının Oluşumu konusuyla ilgili alıştırmaları seçerek online olarak test çözmeye başlayabilirsiniz.

Edilgen Çatının Oluşumu ile İlgili Örnek Cümleler

  • The new stadium is being built very quickly..
    Yeni stadyum çok hızlı inşa ediliyor . .
  • A mistake was made during the calculations..
    Hesaplamalar sırasında bir hata yapıldı . .
  • The bridge was designed by a famous architect..
    Köprü ünlü bir mimar tarafından tasarlandı . .
  • All the documents have been signed by the manager..
    Tüm belgeler müdür tarafından imzalandı . .
  • The letter had already been delivered when I called..
    Ben aradığımda mektup zaten teslim edilmişti . .
  • The news will be announced tomorrow morning..
    Haber yarın sabah duyurulacak . .
  • This ancient city could be explored in a day..
    Bu antik kent bir günde keşfedilebilir . .
  • The parcel should have been sent last week..
    Paket geçen hafta gönderilmeliydi . .
  • New laws are passed by the parliament..
    Yeni yasalar parlamento tarafından çıkarılır . .
  • The car is being cleaned right now..
    Araba şu an temizleniyor . .
  • The window was broken by the storm..
    Pencere fırtına tarafından kırıldı . .
  • Many classic books have been translated into various languages..
    Birçok klasik kitap çeşitli dillere çevrildi . .
  • The report had been written before the meeting started..
    Toplantı başlamadan önce rapor yazılmıştı . .
  • Tickets must be purchased in advance..
    Biletler önceden satın alınmalı . .
  • Your request will be considered carefully..
    İsteğiniz dikkatlice değerlendirilecektir . .

İlgili Bağlantılar

Yorum yapın