İngilizce’de Ettirgen Fiiller – Causative Verbs in English

Ettirgen fiiller, İngilizcede çok önemli ve geniş kapsamlı bir konudur. Bu fiiller, bir kişinin veya şeyin, başka bir kişinin bir işi yapmasını sağlamak ya da bir olayın gerçekleşmesini mümkün kılmak amacıyla kullanılır. Türkçedeki “ettirmek” veya “yaptırmak” anlamına gelen bu yapılar, İngilizcede çeşitli şekillerde ifade edilir ve doğru kullanımı hem anlam hem de dilbilgisi açısından kritik öneme sahiptir. Bu makalede ettirgen fiillerin ne olduğu, türleri, yapıları, kullanımları, farklı anlam nüansları, cümledeki görevleri ve yaygın hatalar ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır.

İçindekiler

Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.

Ettirgen Fiillerin Tanımı ve Genel Özellikleri

Ettirgen fiiller (Causative Verbs), bir öznenin, başka bir öznenin veya nesnenin bir eylemi gerçekleştirmesini sağladığı durumları anlatır. Burada özne, eylemi bizzat yapmaz; onun yerine başkasının yapmasını sağlar, izin verir veya zorunlu kılar. İngilizcede ettirgen yapı, genellikle aşağıdaki anlamları içerir:

  • Yaptırmak: Birine bir işi yaptırmak (örneğin, “I had my car repaired” – Arabamı tamir ettirdim.)
  • İzin vermek: Birine bir şeyi yapmasına izin vermek (örneğin, “She lets her children play outside” – Çocuklarının dışarıda oynamasına izin veriyor.)
  • Zorlamak: Birini bir şeyi yapmak zorunda bırakmak (örneğin, “They made him apologize” – Onu özür dilemeye zorladılar.)

Ettirgen fiiller, cümle yapısında özgün özelliklere sahiptir. Öznenin eylemi doğrudan gerçekleştirmediği, ancak başkalarının yapmasını sağladığı durumlar için kullanılırlar ve bu yüzden cümlenin anlam ve yapısı karmaşıklaşabilir.

Ettirgen Fiil Türleri

İngilizcede ettirgen fiiller çeşitli türlere ayrılır. En sık kullanılanlar arasında have , make , let , get ve help yer alır. Her biri farklı anlam ve yapı özelliklerine sahiptir.

Have

Have ettirgen fiili, genellikle “birine bir şeyi yaptırmak” anlamında kullanılır ve resmi ya da günlük dilde yaygındır.

  • Yapısı: have + nesne + fiilin 3. hali (past participle) veya have + nesne + fiilin temel hali (bare infinitive)
  • Örnek: I had my house painted last summer. (Geçen yaz evimi boyattım.)

Not: Eğer yaptırılan iş pasif anlamda ise past participle, aktif anlamda ise bare infinitive kullanılır. Örneğin:

  • He had his car repaired. (Pasif, arabası tamir edildi.)
  • I had him fix the computer. (Aktif, ona bilgisayarı tamir ettirdim.)

Make

Make ettirgen fiili, “zorlamak, mecbur etmek” anlamındadır ve ardından gelen fiil genellikle temel halde (bare infinitive) olur.

  • Yapısı: make + nesne + bare infinitive
  • Örnek: The teacher made the students stay after class. (Öğretmen öğrencileri dersten sonra kalmaya zorladı.)

Let

Let , “izin vermek” anlamı taşır ve ardından gelen fiil yine bare infinitive olarak kullanılır.

  • Yapısı: let + nesne + bare infinitive
  • Örnek: She let her son use the car. (Oğlunun arabayı kullanmasına izin verdi.)

Get

Get ettirgen fiili, “bir şeyi yaptırmak” anlamına gelir ve yapısı biraz daha karmaşıktır. Get genellikle daha gayri resmi ve gündelik konuşmada tercih edilir.

  • Yapısı: get + nesne + past participle
  • Örnek: I got my hair cut yesterday. (Dün saçımı kestirdim.)

Help

Help ise “yardım etmek” anlamında hem ettirgen hem de destekleyici fiil olarak kullanılır.

  • Yapısı: help + nesne + (to) infinitive
  • Örnek: She helped me (to) finish the project. (Projeyi bitirmeme yardım etti.)

Ettirgen Fiillerin Yapıları ve Kullanım Kuralları

Ettirgen fiillerin yapıları ve kullanımı, İngilizce dilbilgisinde karmaşık ve incelikli bir konudur. Bu fiillerin doğru ve etkili şekilde kullanılabilmesi için, her bir ettirgen fiilin kendine özgü yapısal özelliklerini, anlam farklılıklarını ve cümledeki işlevlerini iyi anlamak gerekir. Aşağıda İngilizcede en yaygın olarak kullanılan ettirgen fiillerin (have, make, let, get, help) yapıları, gramer kuralları, anlam çeşitlilikleri ve kullanım şekilleri ayrıntılı şekilde ele alınmaktadır.

1. Genel Bakış: Ettirgen Fiillerin Anlamı ve Temel Fonksiyonu

Ettirgen fiillerin temel işlevi, bir öznenin (subject) başka bir kişiye ya da varlığa bir eylemi yaptırmasını, gerçekleştirmesini sağlamaktır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ettirgen fiilde eylemin bizzat özne tarafından değil, bir başka özne veya nesne tarafından yapılmasıdır. Bu yapı, eylemin doğrudan değil dolaylı olarak gerçekleştirilmesini sağlar. Ettirgen fiiller, İngilizce cümlelerde bu durumu ifade etmek için kullanılır ve cümlenin anlamını doğrudan etkiler.

2. Ettirgen Fiillerin Temel Yapı Türleri

İngilizce’deki ettirgen fiillerin yapıları, kullanılan ettirgen fiilin türüne bağlı olarak farklılık gösterir. Aşağıda en yaygın ettirgen fiiller ve bunların temel cümle yapıları ayrıntılı olarak incelenmektedir.

A. HAVE Yapısı

Anlamı: Genellikle “birine bir işi yaptırmak” anlamında kullanılır. Hem resmi hem günlük dilde yaygındır.

Yapı Özellikleri:

Pasif Ettirgen Yapı:

Form:
have + nesne + past participle (V3)

Örnek:
I had my car repaired yesterday.
(Dün arabamı tamir ettirdim.)

Burada, “my car” nesnesi, “repaired” ise eylemin yapıldığı past participle formudur. Eylemi yapan kişi cümlede belirtilmez.

Aktif Ettirgen Yapı:

Form:
have + nesne + bare infinitive (fiilin yalın hali)

Örnek:
I had the mechanic fix the car.
(Teknisyene arabayı tamir ettirdim.)

Burada “the mechanic” eylemi yapan kişidir ve fiil yalın halde kullanılır. Bu yapı, eylemin aktif olarak kimin tarafından yapıldığını belirtir.

Kullanım Kuralları:

  • Eğer yaptırılan eylem pasif bir süreçse, yani özne eylemi doğrudan yapmıyorsa ve sonuç vurgulanıyorsa past participle kullanılır.
  • Eğer eylemi yapan kişi özellikle belirtiliyorsa ve eylem aktifse, yalın hali tercih edilir.
  • Have ile yapılan ettirgen yapı, genellikle günlük konuşmada sık kullanılır ve resmi yazışmalarda da tercih edilir.

B. MAKE Yapısı

Anlamı: “Zorlamak”, “mecbur etmek” anlamını taşır.

Yapı Özellikleri:

Form:
make + nesne + bare infinitive

Örnek:
The teacher made the students write an essay.
(Öğretmen öğrencileri makale yazmaya zorladı.)

Kullanım Kuralları:

  • Make ettirgen yapısı ile eylem yaptırılan kişi veya nesne, eylemi zorunlu veya mecburi olarak gerçekleştirir.
  • Burada eylemi yapan nesne, fiilin yalın haliyle (bare infinitive) kullanılır.
  • Make kullanımı, zorlayıcı ve otoriter bir anlam taşır.
  • Olumsuz yapıda make genellikle make + object + bare infinitive kalıbında kullanılır:
    She didn’t make him come. (Onu gelmeye zorlamadı.)
  • Soru yapısında ise yardımcı fiil gerekir:
    Did you make her apologize? (Onu özür dilemeye zorladın mı?)

C. LET Yapısı

Anlamı: “İzin vermek” anlamını taşır.

Yapı Özellikleri:

Form:
let + nesne + bare infinitive

Örnek:
She let her son watch TV.
(Oğlunun televizyon izlemesine izin verdi.)

Kullanım Kuralları:

  • Let ile ettirgen yapı, eylemin yapılmasına izin verilmesi anlamına gelir ve genellikle olumlu cümlelerde kullanılır.
  • Fiil yalın halde (bare infinitive) gelir, “to” kullanılmaz.
  • Olumsuz yapısı not let şeklindedir:
    They didn’t let me enter the room. (Odaya girmeme izin vermediler.)
  • Soru yapısı için yardımcı fiil kullanılır:
    Did he let you use his laptop? (Laptopunu kullanmana izin verdi mi?)

D. GET Yapısı

Anlamı: “Bir şeyi yaptırmak” anlamında, daha gayri resmi ve günlük konuşma dilinde sıkça kullanılır.

Yapı Özellikleri:

Form:
get + nesne + past participle

Örnek:
I got my hair cut yesterday.
(Dün saçımı kestirdim.)

Kullanım Kuralları:

  • Get ettirgen yapı, yaptırılan eylemin tamamlanmış ve sonuç odaklı olduğunu vurgular.
  • Genellikle pasif ettirgen anlam taşır.
  • Aktif ettirgen yapı olarak kullanılmaz; eylemi yapan kişi genellikle belirtilmez.
  • Get, have’e göre daha gündelik ve samimi bir ifade tarzı sağlar.
  • Olumsuz hali didn't get + object + past participle şeklindedir.

E. HELP Yapısı

Anlamı: “Yardım etmek” anlamına gelir ve diğer ettirgen fiillerden farklı olarak destekleyici bir eylem sağlar.

Yapı Özellikleri:

Form:
help + nesne + (to) infinitive

Örnek:
She helped me (to) finish the report.
(Raporu bitirmeme yardım etti.)

Kullanım Kuralları:

  • Help, to infinitive veya yalın haliyle kullanılabilir; aralarında anlam farkı yoktur.
  • Yardım edilen kişi fiili yapmaya teşvik edilir veya desteklenir.
  • Help genellikle ettirgen yapı olarak değil, destekleyici yapı olarak kabul edilir.

3. Önemli Dilbilgisi Notları ve Kullanım İpuçları

  • Ettirgen fiillerde, eylemi yapan özne ya doğrudan belirtilir ya da cümlenin bağlamından anlaşılır.
  • Make ve let ile birlikte gelen fiiller yalın halde (bare infinitive) olmalıdır; “to” kullanılmaz.
  • Have ve get ile birlikte kullanılan fiil ise çoğunlukla past participle’dır (fiilin üçüncü hali), ancak aktif ettirgen cümlelerde have + bare infinitive de olabilir.
  • Help fiili hem to infinitive hem bare infinitive ile kullanılabilir.
  • Olumsuz ve soru cümlelerinde yardımcı fiillerin kullanımı önemlidir.
  • Ettirgen yapılar, pasif cümle yapıları ile karıştırılmamalıdır; çünkü ettirgen fiillerde eylemi yaptıran özne cümlenin başındadır.

4. Ettirgen Fiillerde Anlam Ayrımları ve İncelikler

  • Have : Genellikle resmi ve nötr bir yaptırma ifadesidir.
  • Make : Zorlayıcı, mecbur edici, daha güçlü bir yaptırma anlamı taşır.
  • Let : İzin verme, onaylama anlamındadır.
  • Get : Günlük dilde, genellikle sonuç odaklı yaptırma anlatımında kullanılır.
  • Help : Yaptırmaktan ziyade desteklemek anlamındadır.

5. Ettirgen Fiillerin Cümledeki Yeri

  • Ettirgen fiiller genellikle cümlenin fiil kısmını oluşturur ve ardından gelen nesne ve fiil ile yapısal bir bütünlük oluşturur.
  • Cümle içerisinde ettirgen fiilin doğru yerleşimi, anlamın netliği için önemlidir.
  • Yapı bozularak veya fiilin yanlış hali kullanılarak, anlam karmaşası veya dilbilgisi hatası ortaya çıkabilir.

Ettirgen Fiillerin Cümlede Kullanımı ve Örnekler

Ettirgen fiiller, İngilizce dilinde öznenin bir başkasına ya da başka bir nesneye bir işi yaptırdığını ifade etmek için kullanılır. Bu yapı, özellikle bir kişinin doğrudan eylemi gerçekleştirmediği, ancak eylemin gerçekleşmesini sağladığı durumlarda tercih edilir. Ettirgen fiillerin cümledeki kullanımı, yapısal kuralların iyi anlaşılmasıyla mümkün olur ve cümlenin anlamını doğru ve net bir şekilde ortaya koyar.

1. Ettirgen Fiillerin Temel Kullanım Kalıpları

İngilizcede en yaygın ettirgen fiiller “have”, “make”, “let”, “get” ve “help”tir. Her biri farklı anlam nüansları taşır, ancak temel yapı olarak genellikle şu kalıplar kullanılır:

  • Have: have + nesne + fiilin 3. hali (past participle) veya have + nesne + yalın fiil (bare infinitive)
  • Make: make + nesne + yalın fiil
  • Let: let + nesne + yalın fiil
  • Get: get + nesne + fiilin 3. hali (past participle)
  • Help: help + nesne + (to) infinitive

Bu kalıplar, ettirgen fiillerin cümledeki ana yapılarını oluşturur ve her birinin farklı anlam ve kullanım detayları vardır.

2. Ettirgen Fiillerin Cümledeki Konumu

Ettirgen fiiller cümlenin yüklemi (predicate) içinde yer alır. Genel olarak özne (subject) + ettirgen fiil + nesne + fiil yapısı kullanılır. Özne, eylemi yaptıran kişi ya da varlıktır; nesne ise eylemi yapan veya eylemin yapıldığı varlıktır.

Örnek cümle yapısı:

Özne + ettirgen fiil + nesne + fiil (bare infinitive veya past participle)

Örnek:

I had the plumber fix the sink.
(Ben tesisatçının lavaboyu tamir etmesini sağladım.)

Burada “I” eylemi yaptıran, “the plumber” eylemi yapan kişi, “fix” ise yaptırılan eylemdir.

3. Ettirgen Fiillerin Olumlu, Olumsuz ve Soru Cümlelerinde Kullanımı

Olumlu Cümleler: Yukarıdaki yapıların doğrudan kullanımıyla kurulur. Özne, ettirgen fiil ve nesne normal sıralamayı takip eder.

Örnekler:

  • She made her brother clean the room.
    (Kız kardeşi kardeşine odasını temizlettirdi.)
  • We let the children play outside.
    (Çocukların dışarıda oynamasına izin verdik.)
  • They got the technician to repair the machine.
    (Teknisyeni makineyi tamir ettirdiler.)

Olumsuz Cümleler: Ettirgen fiillerin olumsuz cümlelerinde, genellikle yardımcı fiiller (do/does/did) kullanılır. Ancak “have” ve “get” ile kurulan bazı yapılar, olumsuzluk için “not” ile doğrudan yapılandırılır.

Örnekler:

  • She didn’t make him apologize.
    (Onu özür dilemeye zorlamadı.)
  • We didn’t let them go to the party.
    (Onların partiye gitmelerine izin vermedik.)
  • I didn’t have the mechanic fix my car.
    (Arabamı tamir ettirmedim.)

Soru Cümleleri: Ettirgen fiillerle soru cümlesi oluşturmak için yardımcı fiiller kullanılır. Bu yardımcılar cümlenin başına gelir ve yüklem ile özne yer değiştirir.

Örnekler:

  • Did you make her clean the kitchen?
    (Onu mutfağı temizlemeye zorladın mı?)
  • Did they let you leave early?
    (Erken ayrılmana izin verdiler mi?)
  • Did he get the doctor to come quickly?
    (Doktorun hemen gelmesini sağladı mı?)

4. Ettirgen Fiillerin Cümlede Anlam ve Vurgu Açısından Önemi

Ettirgen fiiller, cümlede eylemi doğrudan yapan kişi ile eylemi yaptıran kişi arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Bu yapılar sayesinde, “kim yaptı” ve “kimin yaptırdığı” net bir şekilde ayrılır.

Örneğin, “I fixed the car” (Ben arabayı tamir ettim) ile “I had the car fixed” (Arabayı tamir ettirdim) cümleleri arasındaki fark, öznenin eylemi bizzat yapıp yapmadığını gösterir. İlki doğrudan eylemi yapan özneyi ifade ederken, ikincisi eylemin başka biri tarafından yapıldığını ve öznenin bu durumu sağladığını belirtir.

Bu anlam ayrımı, anlatımı daha net ve etkili kılar. Özellikle resmi yazışmalarda, iş yerinde ve günlük konuşmalarda bu yapılar sıkça tercih edilir.

5. Ettirgen Fiillerle Kullanılan Nesne Türleri

Ettirgen fiillerde nesne genellikle insanlar, hayvanlar veya nesneler olabilir. Ancak nesnenin, eylemi yapmaya uygun ve anlamlı olması gerekir.

Örnekler:

  • She had her assistant prepare the documents.
    (Asistanına belgeleri hazırlattı.)
  • He got the dog to sit.
    (Köpeği oturtmayı başardı.)
  • They made the machine work efficiently.
    (Makinenin verimli çalışmasını sağladılar.)

6. Ettirgen Fiiller ve Cümlede Yan Ögeler

Ettirgen fiiller kullanılırken, cümlede zaman, yer veya sebep gibi yan ögeler eklenerek anlam genişletilebilir. Bu yan ögeler, eylemin ne zaman, nerede veya neden yapıldığını açıklar.

Örnekler:

  • I had the electrician come yesterday.
    (Elektrikçiyi dün çağırttım.)
  • She made her children clean their rooms before dinner.
    (Çocuklarını akşam yemeğinden önce odalarını temizlemeye zorladı.)
  • We let the guests stay longer because of the bad weather.
    (Kötü hava nedeniyle misafirlerin daha uzun kalmasına izin verdik.)

7. Ettirgen Fiillerin Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

  • Ettirgen fiilin türüne göre kullanılacak fiil formuna dikkat edilmelidir. Örneğin, “make” ve “let” fiillerinden sonra yalın fiil, “have” ve “get” fiillerinden sonra past participle gelir.
  • Olumsuz ve soru cümlelerinde yardımcı fiiller doğru kullanılmalıdır.
  • Ettirgen fiillerin anlamlarını iyi kavramak, hangi durumlarda hangi ettirgen fiilin tercih edileceğini belirler.
  • Ettirgen fiil ile pasif yapı arasındaki fark net olmalıdır. Ettirgen fiilde eylemi yaptıran özne bellidir, pasif cümlede ise eylemi yapan kişi gizlenir veya bilinmez.

Ettirgen Fiillerin Anlam Nüansları ve Karışıklıklar

Ettirgen fiiller bazen benzer yapıya sahip oldukları için karıştırılabilir ve bu da anlam hatalarına yol açabilir. Örneğin:

  • Make zorlayıcıdır, let izin verir, have ise yaptırır ancak genellikle zorlayıcı değildir.
  • “I made him go” (Onu gitmeye zorladım) ile “I let him go” (Gitmesine izin verdim) anlam olarak tamamen farklıdır.

Ayrıca bazı ettirgen yapılar pasif anlam taşıyabilirken bazıları aktif anlamda kalır, bu da fiilin doğru çekim ve kullanımı için önemlidir.

Ettirgen Fiillerle İlgili Yaygın Hatalar

  • Fiilin yanlış formda kullanılması: Örneğin, make + past participle değil make + bare infinitive kullanılır.
  • Get ve have yapılarının karıştırılması: “I got my car fix” yanlış, “I got my car fixed” doğrudur.
  • Let ile birlikte to infinitive kullanımı: “Let him to go” yanlış, “Let him go” doğrudur.
  • Have ile yaptırılan işin öznesinin yanlış belirtilmesi veya eksik bırakılması.

Ettirgen Fiiller Konusuyla İlgili Alıştırmalar

Aşağıdaki listeden İngilizce’de Ettirgen Fiiller konusuyla ilgili alıştırmaları seçerek online olarak test çözmeye başlayabilirsiniz.

Ettirgen Fiiller ile İlgili Örnek Cümleler

  • I had my house cleaned yesterday. .
    Dün evimi temizlettim .
  • The manager made the employees work overtime. .
    Müdür çalışanları fazla mesai yapmaya zorladı .
  • She lets her children watch TV after homework. .
    Ödevden sonra çocuklarının televizyon izlemesine izin verir .
  • We got the plumber to fix the leak. .
    Su tesisatçısını sızıntıyı tamir etmeye getirdik .
  • He helped me carry the boxes. .
    Bana kutuları taşımada yardım etti .
  • The teacher had the students write an essay. .
    Öğretmen öğrencilere makale yazdırdı .
  • They made her apologize for being late. .
    Onu geç kaldığı için özür dilemeye zorladılar .
  • My parents let me go to the party. .
    Ailem partiye gitmeme izin verdi .
  • She got her hair done before the wedding. .
    Düğün öncesi saçını yaptırdı .
  • He helped her understand the lesson better. .
    Ona dersi daha iyi anlamasında yardımcı oldu .
  • I had the plumber fix the leaking pipe. .
    Tesisatçıya sızdıran boruyu tamir ettirdim .
  • She made her son clean his room every Saturday. .
    Oğluna her cumartesi odasını temizletir .
  • We let the children watch cartoons after dinner. .
    Çocukların akşam yemeğinden sonra çizgi film izlemesine izin verdik .
  • He got the mechanic to check the brakes. .
    Mekanikten frenleri kontrol ettirdi .
  • They helped me finish the project on time. .
    Projeyi zamanında bitirmeme yardım ettiler .

İlgili Bağlantılar

Yorum yapın