İngilizcede bir ismi niteleyen birden fazla sıfat kullanıldığında, bu sıfatların belirli ve doğal kabul edilen bir sıraya göre dizilmesi gerekir. Bu düzen, yalnızca dilbilgisel bir kural değil, aynı zamanda ana dili İngilizce olan kişilerin algısal beklentilerine uygun bir kullanımdır. Yani sıfatlar yanlış sırayla kullanıldığında cümle teknik olarak anlaşılabilir olsa da kulağa yapay ve rahatsız edici gelir. Bu nedenle sıfat sıralaması İngilizce’de akıcılık ve doğal anlatım açısından son derece önemlidir.
Türkçede bu tür bir zorunluluk bulunmadığından, İngilizce öğrenen kişiler bu kurala başlangıçta yabancı gelebilir. Örneğin Türkçede “tahta yuvarlak küçük masa” da denebilir, “küçük yuvarlak tahta masa” da; anlam değişmez ve her ikisi de kulağa doğal gelir. Ancak İngilizcede doğru olan yalnızca tek bir sıralamadır: “a small round wooden table” . Bu sırayı bozan bir yapı İngilizce’de “doğru” kabul edilmez.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Sıfatların Kullanım Amacı
Sıfatlar bir ismin özelliklerini belirtmek için kullanılır: boyut, yaş, renk, şekil, köken, malzeme gibi. Her sıfat, isim hakkında farklı bir yönü tanımlar. Bu nedenle birden fazla sıfat aynı isimden önce geldiğinde her biri o nesneye farklı bir perspektiften yaklaşır .
Bu sıfatlar belirli bir mantıksal hiyerarşi ile sıralanır. Örneğin önce öznel görüşü belirten sıfat (güzel, çirkin), ardından nesnel özellikleri belirten sıfatlar (boyut, yaş, renk, malzeme) gelir. Bu yapı İngilizce’de hem mantıklı hem de geleneksel kabul edilen bir düzendir.
İşte bu kuralın doğru ve yanlış örnekleri:
- a small round wooden table ✅
– sıfatlar doğru sırada: boyut → şekil → malzeme - a wooden round small table ❌
– sıfatlar ters sırada: malzeme → şekil → boyut
Yani sıfatlar sadece ek bilgiler vermekle kalmaz, aynı zamanda bu bilgilerin önem sırasına ve alışkanlığa göre mantıklı bir şekilde sunulması gerekir. Bu sıralama, özellikle yazılı anlatımda dili daha doğal ve profesyonel hale getirir.
Sonuç olarak, İngilizcede sıfatları doğru sırayla kullanmak yalnızca bir dilbilgisi kuralı değil, aynı zamanda etkili iletişimin bir parçasıdır. Özellikle akademik yazılarda, resmi belgelerde ve profesyonel metinlerde bu kurala uyulması zorunludur .
Sıfatların Doğru Sıralaması
İngilizcede bir ismin önüne birden fazla sıfat getirildiğinde, bu sıfatların belli bir sıraya göre dizilmesi gerekir. Bu sıralama, hem gramatik doğruluğu hem de anlatımın doğallığı açısından oldukça önemlidir. Ana dili İngilizce olan bir kişi için sıfatların doğru sırada olmaması, cümleyi anlaması zorlaştırmasa bile kulağa yapay ve garip gelir. Bu nedenle doğru sıfat sıralamasını öğrenmek, İngilizce yazma ve konuşma becerileri açısından temel bir gerekliliktir.
Genel kabul görmüş bu sıralama, her sıfatın isme yaklaşımındaki anlamsal yakınlık derecesine dayanır. Yani en subjektif (öznel) tanımlamalardan en objektif (nesnel) tanımlamalara doğru sıralanır. Bu yaklaşım, dinleyici ya da okuyucunun nesneyi veya kişiyi zihninde daha kolay canlandırmasını sağlar.
İşte İngilizcede sıfatların doğru sıralama düzeni (soldan sağa doğru uygulanır):
- Opinion (Görüş): Kişisel yargı veya değerlendirme içeren sıfatlardır.
Örnekler: beautiful, ugly, nice, horrible, amazing, boring - Size (Boyut): Nesnenin fiziksel büyüklüğüyle ilgili sıfatlardır.
Örnekler: big, small, tall, short, huge, tiny - Age (Yaş): Yaş veya zamanla ilgili sıfatlardır.
Örnekler: old, young, new, ancient, modern - Shape (Şekil): Nesnenin geometrik ya da fiziksel formunu belirtir.
Örnekler: round, square, rectangular, flat, narrow - Color (Renk): Nesnenin rengi veya renk tonu.
Örnekler: red, green, blue, yellow, dark, bright - Origin (Menşei/Köken): Nesnenin üretildiği veya geldiği yer.
Örnekler: Turkish, American, Italian, Chinese, British - Material (Malzeme): Nesnenin yapıldığı madde.
Örnekler: wooden, plastic, metal, cotton, leather, glass - Purpose (Amaç/Kullanım): Nesnenin işlevi ya da kullanım alanı. Bu tür sıfatlar genellikle isim kökenlidir.
Örnekler: cooking, sleeping, writing, sports, dining
Bu sıralama katı bir matematik formülü değildir; fakat İngilizce’nin doğallığı içinde yerleşmiş ve nesneleri tanımlarken ortak beklentiyi karşılayan bir sistemdir. Özellikle iki ya da daha fazla farklı kategoriye ait sıfat kullanıldığında bu düzene sadık kalmak gerekir.
Örnek Sıralamalar
Aşağıda sıfat sıralama kurallarına uygun örnekler yer almaktadır:
- a beautiful large old round white Italian wooden dining table
→ Görüş → boyut → yaş → şekil → renk → köken → malzeme → kullanım - an ugly small new square green plastic box
→ Görüş → boyut → yaş → şekil → renk → malzeme - a nice big blue Turkish carpet
→ Görüş → boyut → renk → köken
İkiden Fazla Sıfat Kullanırken
Aynı isimden önce iki veya daha fazla sıfat kullanıldığında, aralarına virgül konmaz ve genellikle “and” bağlacı da kullanılmaz. Ancak bu durum yalnızca farklı sıfat türleri için geçerlidir. Eğer aynı kategoriye ait birkaç sıfat kullanılacaksa, araya virgül konabilir ve sonuncudan önce “and” getirilebilir:
- She is a smart, talented, and ambitious woman. ✅
(Hepsi görüş bildiriyor – aynı kategori) - He has a big old house . ✅
(Farklı kategoriler – boyut + yaş → virgül yok) - a red, blue, and green flag ✅
(Hepsi renk – aynı kategori → virgül ve “and” kullanılır)
Karıştırıldığı Durumlar
Sıfat sıralaması bazı öğrenciler için sezgisel olarak zor olabilir. İşte sık yapılan hatalar ve doğru kullanımları:
- Görüş ve renk yer değiştirirse:
“a red beautiful dress” ❌ yerine “a beautiful red dress” ✅ - Malzeme ile menşei yer değiştirirse:
“a wooden Turkish table” ❌ yerine “a Turkish wooden table” ✅ - “Purpose” sıfatları doğru yere konmazsa:
“a riding black leather boot” ❌ yerine “a black leather riding boot” ✅
Ayrıca bazı kelimeler hem sıfat hem de isim olarak kullanılabildiğinden kafa karıştırabilir. “sleeping” kelimesi “uyuyan” değil, “uyuma amaçlı” anlamındadır: “a sleeping bag” (bir uyku tulumu).
Sonuç olarak, sıfatların sıralanması İngilizcede anlam karmaşasını önlemek ve anlatımı doğal kılmak için temel bir dil becerisidir. Bu sıraya hakim olmak, özellikle yazılı anlatımda daha profesyonel ve akıcı bir İngilizce üretmenizi sağlar.
Sıfatların Dizilişi ile İlgili Örnek Cümleler
- She bought a beautiful red Italian leather bag.
Güzel kırmızı İtalyan deri bir çanta aldı . - They live in a small old stone house.
Küçük, eski taş bir evde yaşıyorlar . - This is a nice blue plastic bowl.
Bu hoş mavi plastik bir kase . - He drives an expensive new German car.
Pahalı, yeni Alman bir araba kullanıyor . - I found an interesting ancient Egyptian statue.
İlginç, antik Mısır’a ait bir heykel buldum . - She wore a long white silk dress.
Uzun beyaz ipek bir elbise giydi . - He gave me a huge round metal plate.
Bana kocaman yuvarlak metal bir tabak verdi . - This is a delicious hot Mexican meal.
Bu lezzetli, sıcak bir Meksika yemeği . - She needs a small square wooden box.
Küçük kare bir ahşap kutuya ihtiyacı var . - I bought a cute little pink dress for my daughter.
Kızım için sevimli, küçük, pembe bir elbise aldım . - This is the most elegant evening gown in the store.
Bu mağazadaki en zarif gece elbisesi . - They sat on two old brown leather armchairs.
İki eski kahverengi deri koltukta oturdular . - He wore a dark blue wool sweater.
Koyu mavi yün bir kazak giydi . - It’s a big heavy metal door.
Bu büyük, ağır bir metal kapı . - We stayed at a lovely little French hotel.
Sevimli küçük bir Fransız otelinde kaldık .