Söylem ifadeleri (discourse markers), konuşma veya yazma sırasında cümleler, fikirler ve paragraflar arasında bağlantı kurmaya yardımcı olan kelimeler veya ifadelerdir. Bu ifadeler, metnin veya konuşmanın akışını düzenleyerek okuyucunun veya dinleyicinin anlatılanları daha kolay takip etmesini sağlar. İngilizcede “however” , “therefore” , “in addition” , “for example” gibi kelimeler söylem ifadesi olarak kullanılır ve cümlelerin veya fikirlerin birbirleriyle olan ilişkisini netleştirir.
Söylem ifadeleri, bir metnin yapısını oluşturmak, mantıksal geçişler yapmak ve yazarın niyetini daha açık bir şekilde belirtmek için hayati öneme sahiptir. Örneğin, bir fikri diğerine eklemek, bir karşıtlık belirtmek, bir neden-sonuç ilişkisi kurmak veya bir konuyu özetlemek gibi farklı işlevlere hizmet ederler. Bu ifadeleri doğru kullanmak, özellikle akademik yazılar ve resmi iletişimde, metnin daha profesyonel ve anlaşılır olmasını sağlar.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Makale içerisindeki başlıklara tıklayarak o konunun ayrıntılı konu anlatım sayfasına gidebilirsiniz.
Katma Anlam Bildiren İfadeler (Additive Discourse Markers)
Katma anlam bildiren söylem ifadeleri, bir önceki ifadeye yeni bir bilgi, fikir veya örnek eklemek için kullanılır. Bu ifadeler, cümlenin akışını bozmadan yeni bir düşünceyi sunma veya mevcut bir fikri güçlendirme amacı taşır. En yaygın kullanılan katma anlam bildiren ifadeler arasında “also” , “in addition” , “furthermore” , “moreover” ve “as well as” bulunur. Bu ifadeler, konuşma veya yazıda fikirler arasındaki bağlantıyı güçlendirerek metnin bütünlüğünü sağlar.
Karşıtlık Bildiren İfadeler (Contrastive Discourse Markers)
Karşıtlık bildiren söylem ifadeleri, iki farklı fikir, durum veya bilgi arasında zıtlık veya çelişki olduğunu belirtmek için kullanılır. Bu ifadeler, okuyucuya veya dinleyiciye, sunulan yeni bilginin öncekiyle çeliştiğini veya ona karşıt olduğunu gösterir. “However” , “but” , “on the other hand” , “in contrast” ve “although” gibi ifadeler, bu tür ilişkileri kurmak için yaygın olarak kullanılır. Bu ifadelerin kullanımı, metnin veya konuşmanın mantıksal akışını zenginleştirir.
Neden-Sonuç Bildiren İfadeler (Causal Discourse Markers)
Neden-sonuç bildiren söylem ifadeleri, bir olayın, durumun veya fikrin nedenini veya sonucunu açıklamak için kullanılır. Bu ifadeler, okuyucunun veya dinleyicinin iki olay arasındaki mantıksal ilişkiyi anlamasını sağlar. “Therefore” , “as a result” , “consequently” , “because” ve “since” gibi ifadeler bu kategoriye girer. Özellikle bilimsel ve akademik metinlerde, bu ifadelerin doğru kullanımı, argümanların sağlamlığını desteklemek için kritik öneme sahiptir.
Sıralama ve Geçiş İfadeleri (Sequencing and Transition Markers)
Sıralama ve geçiş ifadeleri, bir dizi olayı, adımı veya fikri düzenli bir şekilde sunmak için kullanılır. Bu ifadeler, bir listenin başlangıcını, ortasını ve sonunu belirterek metnin yapısını netleştirir. “First” , “next” , “then” , “finally” ve “in conclusion” gibi ifadeler, okuyucunun veya dinleyicinin anlatılan süreci veya argümanı adım adım takip etmesine yardımcı olur. Bu ifadeler, özellikle talimatlar, tarifler veya bir argümanı destekleyen maddeler listelenirken çok faydalıdır.
Söylem İfadelerinin Genel Özellikleri ve İşlevleri
Söylem ifadeleri, bir metnin veya konuşmanın akıcılığını ve tutarlılığını sağlamak için hayati öneme sahiptir. Bu ifadeler, cümleler, paragraflar veya fikirler arasındaki mantıksal bağlantıları kurarak okuyucunun ya da dinleyicinin anlatılanları daha kolay anlamasına yardımcı olur. Söylem ifadelerinin başlıca özellikleri ve işlevleri şunlardır:
Mantıksal Bağlantı Kurma
Söylem ifadeleri, bir fikrin diğerine nasıl bağlandığını netleştirir. Bu ifadeler, bir cümlenin temel anlamını değiştirmekten ziyade, iki cümle arasındaki ilişkiyi belirtir. Örneğin, “however” ifadesi, bir önceki cümlenin tam tersi bir fikrin geldiğini işaret ederken, “for example” ifadesi, bir önceki fikri destekleyen bir örnek verileceğini belirtir. Bu sayede, metnin bütünü daha organize ve anlaşılır hale gelir.
Metnin Tonunu ve Stilini Belirleme
Kullanılan söylem ifadesi, metnin veya konuşmanın resmiyet derecesini ve tonunu da belirleyebilir. Örneğin, bir akademik makalede “furthermore” veya “consequently” gibi ifadeler kullanılırken, günlük bir sohbette “and” veya “so” gibi daha basit ifadeler tercih edilir. “In conclusion” gibi bir ifade, metnin ciddi bir sonuca ulaştığını gösterirken, “by the way” gibi bir ifade, daha rahat ve gayriresmi bir konuşma tonu yansıtır. Bu bağlamda, söylem ifadeleri sadece bir bağlaç olmaktan öte, metnin genel havasını şekillendiren unsurlardır.
Okuyucuya Rehberlik Etme
Söylem ifadeleri, okuyucunun bir metin içinde nerede olduğunu anlamasına yardımcı olan birer yol gösterici gibidir. Bir listenin başlangıcında “first” , bir konuyu özetlerken “in summary” , bir argümana karşıt bir görüş sunarken “on the other hand” gibi ifadeler, metnin yapısını okuyucuya açıkça belli eder. Bu sayede, okuyucu metnin mantıksal akışını daha rahat takip edebilir ve ana fikirleri daha kolay ayırt edebilir.
Etkili İletişim Sağlama
Bir yazarın veya konuşmacının fikirlerini ne kadar etkili bir şekilde organize ettiğini, kullandığı söylem ifadelerinin kalitesi gösterir. Doğru ve çeşitli söylem ifadeleri kullanmak, iletişimin daha güçlü, ikna edici ve profesyonel olmasını sağlar. Ancak, bu ifadelerin aşırı veya yanlış kullanımı, metni karmaşık hale getirebilir. Bu nedenle, her ifadenin kendi bağlamında, doğru yerde ve doğru amaçla kullanılması büyük önem taşır.
Söylem İfadelerinin Kullanıldığı Durumlar
Söylem ifadeleri, sadece akademik veya resmi metinlerle sınırlı kalmayıp, günlük konuşmalardan karmaşık bilimsel makalelere kadar dilin her alanında kendine yer bulur. Bu ifadeler, farklı bağlamlarda iletişimi daha etkili ve anlaşılır hale getirme görevini üstlenir. İşte söylem ifadelerinin en yaygın kullanıldığı durumlar:
Akademik ve Bilimsel Yazılarda
Akademik metinler, söylem ifadelerinin en yoğun kullanıldığı alanlardan biridir. Bir tezi savunmak, bir fikre karşıt bir görüş sunmak veya bir araştırma sonucunu açıklamak için bu ifadelere sıkça başvurulur. “Furthermore” (dahası), “consequently” (sonuç olarak), “in contrast” (aksine) gibi ifadeler, karmaşık argümanların mantıksal bir sıra içinde sunulmasını sağlar. Bu ifadeler, yazarın düşünce zincirini okuyucuya net bir şekilde aktarmasına yardımcı olur ve metnin bilimsel tutarlılığını artırır.
İş ve Resmi Yazışmalarda
E-posta, rapor, sunum veya resmi mektup gibi iş yazışmalarında söylem ifadeleri, profesyonel bir ton yakalamak ve mesajın net olmasını sağlamak için kullanılır. “In addition” (ek olarak), “therefore” (bu nedenle), “to summarize” (özetle) gibi ifadeler, sunulan bilgilerin düzenli ve kolay takip edilebilir olmasını sağlar. Bu ifadelerin doğru kullanımı, yazılı iletişimin daha ikna edici ve profesyonel görünmesine katkıda bulunur.
Günlük Konuşmalar ve Gayriresmi Yazışmalarda
Söylem ifadeleri, günlük sohbetlerde ve sosyal medya yazışmalarında da kullanılır, ancak genellikle daha basit ve samimi formlarda karşımıza çıkar. “So” (yani), “but” (ama), “like” (gibi) veya “I mean” (yani demek istediğim) gibi ifadeler, konuşmanın akışını düzenler ve vurgulanmak istenen noktayı belirtir. Bu ifadeler, iletişime doğal bir akıcılık katar ve sohbetin daha rahat ilerlemesini sağlar. Ancak gayriresmi bağlamda kullanılan ifadelerin resmi metinlerde kullanılmaması önemlidir.
Örnek Cümleler veya Açıklamalar İçin
Bir fikri daha somut hale getirmek veya soyut bir kavramı açıklamak için söylem ifadelerinden faydalanılır. “For example” (örneğin), “for instance” (mesela) ve “such as” (gibi) gibi ifadeler, okuyucunun veya dinleyicinin anlatılan konuyu daha iyi anlaması için somut örnekler sunar. Benzer şekilde, “in other words” (başka bir deyişle) gibi ifadeler, karmaşık bir fikrin daha basit bir dille tekrar açıklanmasını sağlar.
Hikaye Anlatımı ve Sıralama
Bir hikaye anlatırken veya bir süreci açıklarken, olayların kronolojik sıralamasını veya adımları belirtmek için söylem ifadeleri kullanılır. “First” (önce), “next” (sonra), “then” (daha sonra) ve “finally” (son olarak) gibi ifadeler, anlatılan olayların mantıksal bir sıraya oturmasına yardımcı olur. Bu, dinleyicinin veya okuyucunun hikayenin akışını kolayca takip etmesini sağlar.
Geliştirilmiş Söylem İfadeleri Tablosu
Aşağıdaki geliştirilmiş tablo, İngilizcede en sık kullanılan söylem ifadelerini, işlevlerini ve her birinin cümle içinde nasıl kullanıldığına dair örnekleri daha detaylı bir şekilde sunmaktadır.
| İşlevi | İfadeler | Kullanım Notları |
|---|---|---|
| Katma Anlam (Bir fikre ek bilgi eklemek) |
Resmi: Furthermore, Moreover, In addition, Additionally, On top of that Gayriresmi: Also, Besides, And |
Bu ifadeler, bir önceki düşünceyi destekleyen veya genişleten yeni bir fikir sunar. Genellikle yeni bir cümlenin başında kullanılır ve ardından virgül gelir. Örnek: “The company plans to expand its market. Furthermore , it will increase its workforce by 20%.” |
| Karşıtlık (Fikirler arasında zıtlık kurmak) |
Resmi: However, In contrast, On the other hand, Nevertheless, Nonetheless Gayriresmi: But, Still, Yet |
Bu ifadeler, bir önceki fikre zıt veya çelişen bir durumu belirtir. “However” ve “on the other hand” gibi ifadeler, noktalı virgül (;) ile iki bağımsız cümleyi ayırmak için sıkça kullanılır. Örnek: “The weather was cold and windy; however , we decided to go for a hike.” |
| Neden-Sonuç (Bir olayın nedenini veya sonucunu açıklamak) |
Resmi: Therefore, Consequently, As a result, Accordingly Gayriresmi: So, Because, Since |
Bu ifadeler, bir olayın mantıksal sonucunu veya nedenini gösterir. “Therefore” genellikle bir cümlenin başında kullanılır ve ardından virgül gelir. “Because” ve “since” ise bir yan cümleyi başlatır. Örnek: “He did not study for the exam. Consequently , he failed the test.” |
| Örnekleme (Bir fikri somut örneklerle desteklemek) |
Resmi: For example, For instance Gayriresmi: Like, Such as |
Bu ifadeler, genel bir ifadeyi açıklamak veya somutlaştırmak için örnek verir. Genellikle cümlenin başında veya ortasında virgül ile ayrılır. “Such as” ise listeden önce gelir. Örnek: “There are many ways to stay healthy, for instance , eating a balanced diet and exercising regularly.” |
| Sıralama (Olayları veya adımları düzenlemek) |
Resmi: Firstly, Secondly, Thirdly, Finally, In the first place Gayriresmi: First, Next, Then, Last |
Bu ifadeler, bir liste, bir süreç veya bir argüman dizisini sıralamak için kullanılır. Genellikle cümlenin başında yer alır ve ardından virgül gelir. Örnek: ” First , you need to gather all the ingredients. Then , you can begin the preparation.” |
| Özetleme (Fikirleri kısaca özetlemek) |
Resmi: In conclusion, In summary, To sum up, In short Gayriresmi: Basically, All in all |
Bu ifadeler, bir metnin veya konuşmanın ana noktalarını özetlemek ve sonuca bağlamak için kullanılır. Genellikle metnin son paragrafında veya konuşmanın sonunda yer alır ve ardından virgül gelir. Örnek: ” In conclusion , the data clearly supports the new marketing strategy.” |
| Vurgulama (Bir noktayı vurgulamak veya doğrulamak) |
Resmi: Indeed, In fact, As a matter of fact Gayriresmi: Actually, Seriously |
Bu ifadeler, bir fikrin önemini vurgulamak veya bir önceki ifadeyi doğrulamak için kullanılır. Genellikle cümlenin başında veya ortasında virgülle ayrılır. Örnek: “He claims to be an expert. In fact , he has published several books on the topic.” |
Söylem İfadeleri ile İlgili Sık Yapılan Hatalar
Söylem ifadeleri, cümleleri birbirine bağlayan güçlü araçlar olsalar da, doğru kullanılmadıklarında anlam karmaşasına yol açabilirler. İngilizce öğrenenlerin bu konuda en sık yaptığı hatalar ve bu hatalardan nasıl kaçınabileceğiniz aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır:
1. Yanlış Bağlamda Kullanım
- Yanlış: The movie was long; in addition , it was quite entertaining.
(Film uzundu; buna ek olarak, oldukça eğlenceliydi.)
Açıklama: Burada zıtlık belirtilmesi gerekirken, ekleme ifadesi kullanılmıştır. - Doğru: The movie was long; however , it was quite entertaining.
(Film uzundu; ancak, oldukça eğlenceliydi.)
Açıklama: “However” ifadesi, filmin uzunluğu ve eğlenceli olması arasındaki zıtlığı doğru bir şekilde kurar.
2. Yanlış Noktalama İşareti Kullanımı
- Yanlış: The weather was bad, however we still went to the park.
(Hava kötüydü, ancak yine de parka gittik.)
Açıklama: İki bağımsız cümle sadece bir virgülle birbirine bağlanmıştır (comma splice hatası). - Doğru: The weather was bad; however, we still went to the park.
(Hava kötüydü; ancak yine de parka gittik.)
Açıklama: Noktalı virgül ve ardından gelen virgül, iki bağımsız cümleyi doğru şekilde ayırır.
3. Fazla Tekrar Yapma
- Yanlış: The car is fast. In addition, it is fuel-efficient. In addition, it has many safety features.
(Araba hızlıdır. Buna ek olarak, yakıt verimlidir. Buna ek olarak, birçok güvenlik özelliği vardır.)
Açıklama: “In addition” ifadesi gereksiz yere tekrar edilmiştir. - Doğru: The car is fast. Moreover, it is fuel-efficient. Furthermore, it has many safety features.
(Araba hızlıdır. Dahası, yakıt verimlidir. Ayrıca, birçok güvenlik özelliği vardır.)
Açıklama: Farklı söylem ifadeleri kullanılarak metin daha zengin ve akıcı hale getirilmiştir.
4. Cümle Yapısını Bozma
- Yanlış: Although, it was raining, we went for a walk.
(Yağmur yağıyor olmasına rağmen, yürüyüşe çıktık.)
Açıklama: “Although” bir yan cümle başlatır ve genellikle virgülle ayrılmaz. Giriş bağlacı olarak kullanıldığında virgüle ihtiyaç yoktur. - Doğru: Although it was raining, we went for a walk.
(Yağmur yağıyor olmasına rağmen, yürüyüşe çıktık.)
Açıklama: “Although” bağlacı, yan cümleyi ana cümleye doğru şekilde bağlar ve gereksiz virgül kullanılmamıştır.
Söylem İfadeleri ile İlgili Örnek Cümleler
- The weather was cold; however , we decided to go for a walk..
Hava soğuktu; ancak , yürüyüşe çıkmaya karar verdik. . - He is very skilled; in addition , he is a dedicated worker..
O çok yetenekli; ayrıca , özverili bir işçidir. . - The project was a huge success; therefore , we received a bonus..
Proje büyük bir başarıydı; bu yüzden , bir ikramiye aldık. . - She loves outdoor activities, for instance , hiking and camping..
O, örneğin yürüyüş ve kamp gibi açık hava etkinliklerini sever. . - First , you need to boil the water. Then , you can add the pasta.
Öncelikle , suyu kaynatmalısın. Sonra , makarnayı ekleyebilirsin. - He missed the bus; consequently , he was late for the meeting..
Otobüsü kaçırdı; sonuç olarak , toplantıya geç kaldı. . - The team trained hard; nevertheless , they lost the game..
Takım çok sıkı antrenman yaptı; yine de , maçı kaybettiler. . - They offered him a good salary. On the other hand , the job required him to move abroad.
Ona iyi bir maaş teklif ettiler. Öte yandan , iş yurt dışına taşınmasını gerektiriyordu. - His work is of high quality. Moreover , he always meets the deadlines.
Onun işi yüksek kalitede. Dahası , her zaman son teslim tarihlerine uyar. - The city has a great public transport system. For example , the subway is very efficient.
Şehrin harika bir toplu taşıma sistemi var. Mesela , metro çok verimli. - To sum up , the experiment was a failure due to several factors..
Özetlemek gerekirse , deney birçok faktörden dolayı bir başarısızlıktı. . - It was a difficult decision. In other words , we had to choose between two bad options.
Bu zor bir karardı. Başka bir deyişle , iki kötü seçenek arasında seçim yapmak zorundaydık. - She studied all night, so she was very tired the next morning..
Bütün gece ders çalıştı, bu yüzden ertesi sabah çok yorgundu. . - We need to reduce our carbon footprint; that is to say , we should use less electricity..
Karbon ayak izimizi azaltmalıyız; yani , daha az elektrik kullanmalıyız. . - I don’t mind the rain. Besides , it’s good for the plants.
Yağmura aldırmıyorum. Hem , bitkiler için iyi.