İngilizce yazarken veya konuşurken sıklıkla karşılaşılan hatalardan ikisi, “run-on sentences” (birleşik cümle hataları) ve “sentence fragments” (eksik cümleler) olarak adlandırılır. Bu hatalar, cümlenin yapısını bozarak anlamın netliğini kaybetmesine yol açar. Bu bölümde, bu hataların ne olduğunu, neden yapıldığını ve nasıl düzeltileceğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Yukarıdaki bağlantılara tıklayarak makalenin ilgili bölümüne gidebilirsiniz.
Birleşik Cümle Hataları (Run-On Sentences) Nedir?
Birleşik cümle hatası (run-on sentence), aslında iki veya daha fazla bağımsız cümlenin (kendi başına tam bir anlam ifade eden cümle) aralarında uygun bir noktalama işareti veya bağlaç olmadan art arda yazılmasıdır. Bu durum, okuyucunun cümlenin nerede bittiğini ve yeni bir düşüncenin nerede başladığını anlamasını zorlaştırır. Bu, yazılı ifadede en sık karşılaşılan dilbilgisi hatalarından biridir ve cümlenin yapısını bozarak anlamın karışmasına yol açar. Birleşik cümle hataları iki ana kategoriye ayrılır: kaynaşık cümleler (fused sentences) ve virgül ekleme hataları (comma splices) .
Kaynaşık Cümleler (Fused Sentences)
Kaynaşık cümleler, aralarında hiçbir noktalama işareti olmadan birbirine bağlanan bağımsız cümlelerdir. Bu, en belirgin ve en kolay fark edilebilir birleşik cümle hatasıdır. İki farklı düşüncenin tamamen birleşik ve ayrıştırılamaz bir şekilde sunulması, okuma akışını ciddi şekilde kesintiye uğratır.
Örnek: The sun was shining the birds were singing.
(Güneş parlıyordu kuşlar şarkı söylüyordu.)
Bu örnekte, “The sun was shining” ve “the birds were singing” olmak üzere iki ayrı ve tam cümle bulunmaktadır. Doğru bir noktalama işareti veya bağlaç kullanılmadığı için cümle anlamsız bir bütün oluşturur. Bu cümle, iki ayrı düşünceyi birleştirdiği için hatalıdır.
Virgül Ekleme Hataları (Comma Splices)
Virgül ekleme hataları, kaynaşık cümlelerden daha sinsi bir hatadır, çünkü iki bağımsız cümlenin arasına bir noktalama işareti olan virgül konulmuştur. Ancak, iki bağımsız cümleyi sadece bir virgül ile bağlamak dilbilgisi kurallarına aykırıdır. Virgül, iki tam cümleyi ayırmak için tek başına yeterli bir işaret değildir. Bu hata, özellikle günlük yazışmalarda ve konuşma dilini yazıya dökerken sıkça yapılır.
Örnek: I love to read, my brother prefers watching movies.
(Okumayı severim, erkek kardeşim film izlemeyi tercih eder.)
Bu örnekte, “I love to read” ve “my brother prefers watching movies” cümleleri arasında virgül kullanılması bir hatadır. Her iki cümle de kendi başına tam bir anlam ifade ettiği için, onları sadece bir virgülle bağlamak yanlıştır. Bu, okuyucunun cümlenin ana yapısını anlamakta zorlanmasına neden olur.
Birleşik Cümle Hatalarını Düzeltme Yöntemleri
Birleşik cümle hatalarını düzeltmek için dört temel yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemler, metnin akışını ve okunabilirliğini artırarak düşüncelerin daha net ifade edilmesini sağlar. Her yöntemin, duruma ve cümlenin anlamına göre farklı avantajları vardır.
- Ayrı Cümleler Haline Getirme: Bu, en basit ve en sık kullanılan çözümdür. Her bir bağımsız cümleyi bir nokta (.) ile bitirerek onları ayrı cümleler olarak yazmak, hatayı ortadan kaldırır. Bu yöntem, her fikri kendi içinde net bir şekilde sunmanıza olanak tanır.
Hatalı: The rain was heavy we decided to stay inside.
Doğru: The rain was heavy. We decided to stay inside. - Bağlaç (Coordinating Conjunction) Kullanımı: “for”, “and”, “nor”, “but”, “or”, “yet”, “so” (FANBOYS) gibi bir bağlaç ve öncesinde bir virgül (,) kullanarak iki bağımsız cümleyi birbirine bağlayabilirsiniz. Bu yöntem, iki fikir arasındaki mantıksal ilişkiyi (neden-sonuç, karşıtlık vb.) açıkça belirtir.
Hatalı: I finished my homework, I can watch TV now.
Doğru: I finished my homework, so I can watch TV now. - Noktalı Virgül (Semicolon) Kullanımı: İki bağımsız cümlenin anlamca çok yakın ve birbiriyle ilişkili olduğu durumlarda, onları bir noktalı virgül (;) ile ayırmak etkili bir yöntemdir. Noktalı virgül, bu iki cümlenin birbirinden bağımsız olduğunu ama bir bütünün parçası olduğunu gösterir.
Hatalı: The concert was amazing, the band played for two hours.
Doğru: The concert was amazing; the band played for two hours. - Yan Cümlecik (Subordinate Clause) Haline Getirme: Cümlelerden birini, “because”, “since”, “while” gibi bir yan cümlecik bağlacı kullanarak yan cümlecik haline getirmek de bir diğer çözümdür. Bu, iki fikir arasında daha karmaşık bir ilişki kurar ve cümlenin ana fikrini vurgulamanızı sağlar.
Hatalı: The rain was heavy, we decided to stay inside.
Doğru: Because the rain was heavy, we decided to stay inside.
Eksik Cümleler (Sentence Fragments) Nedir?
Eksik cümle (sentence fragment), tam ve bağımsız bir düşünceyi ifade etmeyen, özne veya yüklemden en az birini barındırmayan bir kelime grubudur. Bu, genellikle bir cümlenin parçası olması gereken bir yapının, tek başına bir cümle gibi kullanılmasıyla oluşur. Eksik cümleler, okuyucunun kafasında bir boşluk hissi yaratır ve anlatılmak istenen fikrin eksik kalmasına yol açar.
Eksik Cümlelerin Oluşma Nedenleri
Eksik cümleler genellikle iki ana sebepten dolayı ortaya çıkar:
- Yan Cümleciklerin (Dependent Clauses) Tek Başına Kullanılması: Yan cümlecikler, “because,” “since,” “when,” “after” gibi bağlaçlarla başlayan ve tek başlarına tam bir anlam ifade edemeyen yapılardır. Bu tür yan cümlecikler, mutlaka bir ana cümleye bağlanmalıdır. Tek başına bırakıldıklarında eksik cümle hatası oluşur.
Örnek: Because I was tired. (Yorgun olduğum için.) - Cümle Parçalarının Tek Başına Kullanılması: Bu, bir cümlenin öznesini veya yüklemini içermeyen kelime gruplarını ifade eder. Örneğin, bir edat öbeği, bir zarf öbeği veya bir fiilimsiden oluşan bir kelime grubu, tek başına bir cümle olarak kullanıldığında bu hataya neden olur.
Örnek: After the long meeting. (Uzun toplantıdan sonra.)
Her iki durumda da, okuyucu “Sonra ne oldu?” veya “Ne yüzünden?” gibi soruların cevabını arar. Bu soruların cevabını bulamaması, yazının akışını ve anlaşılırlığını bozar.
Eksik Cümleleri Düzeltme Yöntemleri
Eksik cümleleri düzeltmek, onları tam ve anlamlı cümleler haline getirmekle mümkündür. İşte bu yaygın hatayı gidermek için kullanabileceğiniz başlıca yöntemler:
- Eksik Kısımları Tamamlama: Eksik olan özne veya yüklemi ekleyerek cümleyi tam bir düşünceye dönüştürün. Bu, özellikle öznesi veya yüklemi eksik olan cümle parçaları için en etkili yoldur.
Hatalı: To get a good grade on the test.
Doğru: You must study hard to get a good grade on the test. - Tam Bir Cümleye Bağlama: Eksik cümleyi, ondan önce veya sonra gelen tam bir cümleye ekleyerek düzeltin. Bu yöntem, özellikle yan cümlecikler veya giriş niteliğindeki kelime grupları için idealdir.
Hatalı: After the long meeting. We all went home.
Doğru: After the long meeting, we all went home. - Yan Cümlecik Bağlaçlarını Kaldırma: Bazen, eksik cümlenin başındaki bağlacı kaldırmak, cümleyi tam bir cümle haline getirmek için yeterli olabilir. Bu yöntem, nadiren de olsa kullanılabilir.
Hatalı: Because he was late.
Doğru: He was late. (Bu cümle bağlamı tamamen değiştirebilir, bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.)
Birleşik Cümle ve Eksik Cümle Hataları Tablosu
Birleşik cümle (run-on sentence) ve eksik cümle (sentence fragment) hataları, İngilizce yazımında en sık karşılaşılan hatalardan biridir. Bu hataları daha iyi anlamanı ve doğru kullanımları öğrenmeni sağlamak için, aşağıda her bir hata türünü ve düzeltme yöntemlerini gösteren kapsamlı bir tablo hazırladık. Bu tablo, hatalı cümle yapısını, doğru versiyonunu ve hatanın nedenini net bir şekilde açıklamaktadır.
| Hata Türü | Hatalı Örnek (Yanlış) | Doğru Örnek (Düzeltilmiş) | Düzeltme Yönteminin Açıklaması |
|---|---|---|---|
| Birleşik Cümle (Fused Sentence) | The concert was sold out we had to watch it on TV. | The concert was sold out. We had to watch it on TV. | İki bağımsız cümle arasına bir nokta (.) koyarak onları ayırın. Bu, iki farklı düşünceyi net bir şekilde böler. |
| Birleşik Cümle (Comma Splice) | The weather was cold, we stayed inside. | The weather was cold, so we stayed inside. | İki bağımsız cümleyi ayırmak için sadece virgül kullanmak yerine, bir virgül ve uygun bir bağlaç (FANBOYS: for, and, nor, but, or, yet, so) ekleyin. |
| Birleşik Cümle (Comma Splice) | The essay was too long, it needed to be shortened. | The essay was too long; it needed to be shortened. | Anlamca yakından ilişkili iki bağımsız cümleyi ayırmak için noktalı virgül (;) kullanın. Bu, iki fikrin birbiriyle bağlantısını korur. |
| Eksik Cümle (Fragment) | Running in the park. | I was running in the park. | Cümlenin eksik olan öznesini ve/veya yüklemini ekleyerek tam bir cümle oluşturun. Bu örnekte “I was” eklenerek fiile özne kazandırılmıştır. |
| Eksik Cümle (Dependent Clause) | Because he was late. | He missed the bus because he was late . | Tek başına bırakılan bağımlı yan cümleyi, tam bir cümledeki ana fikre bağlayın. Bu durumda, yan cümlecik ana cümleye bir neden belirtmek için bağlanmıştır. |
| Eksik Cümle (Prepositional Phrase) | Under the old bridge. | We had a picnic under the old bridge . | Bir edat öbeğini tek başına cümle olarak kullanmayın. Onu, bir özne ve yüklemi olan tam bir cümleye ekleyerek düzeltin. |
Bu tablo, bu yaygın hataları hızlıca tanımlamana ve yazılı metinlerinde daha doğru cümle yapıları kurmana yardımcı olacaktır. Her zaman, yazdığın her cümlenin tam bir düşünceyi ifade edip etmediğini kontrol etmeyi unutma.
Birleşik Cümle ve Eksik Cümle Hatalarının Önemi
Birleşik cümle (run-on sentences) ve eksik cümle (sentence fragments) hatalarından kaçınmak, yazılı iletişimde netlik ve profesyonellik açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu hatalar, sadece dilbilgisi kurallarını ihlal etmekle kalmaz, aynı zamanda okuyucunun metni anlama çabasını da baltalar. Birleşik cümleler, okuyucuyu duraksamadan uzun bir bilgi akışına maruz bırakırken, eksik cümleler ise yarım kalmış bir düşünce hissi uyandırır. Bu durum, metnin akıcılığını bozar ve yazarın vermek istediği mesajın gücünü azaltır.
Bu hatalar, özellikle akademik yazılarda, iş e-postalarında veya resmi belgelerde daha ciddi sorunlara yol açabilir. Bu tür resmi bağlamlarda yapılan dilbilgisi hataları, yazarın ciddiyetini, yeterliliğini ve ayrıntılara olan dikkatini sorgulatabilir. Örneğin, bir iş başvurusunda veya önemli bir raporda bu tür hatalar yapmak, olumsuz bir izlenim bırakabilir. Bu nedenle, yazdığınız metinleri gözden geçirmek ve bu hataları tespit edip düzeltmek, hem dil becerilerinizi geliştirmek hem de iletişiminizin kalitesini artırmak için atılacak en önemli adımlardan biridir.
Bu hataları önlemek için, her cümlenin tam bir düşünceyi ifade eden bir öznesi ve yüklemi olduğundan emin olun. Ayrıca, iki tam cümlenin arasında uygun noktalama işaretleri (nokta, noktalı virgül) veya bağlaçlar (and, but, so vb.) kullanmaya özen gösterin. Bu basit kontrolleri alışkanlık haline getirmek, yazılı İngilizce becerilerinizi büyük ölçüde geliştirecektir.
Birleşik Cümle ve Eksik Cümlelerle İlgili Sık Yapılan Hatalar
Birleşik cümleler ve eksik cümleler, İngilizce yazımında en çok kafa karıştıran ve hatalara yol açan konulardan biridir. Bu hatalar genellikle benzer nedenlerden kaynaklanır ve farkında olmadan tekrarlanabilir. İşte bu konuda en sık yapılan hatalar ve bu hataların arkasındaki yaygın düşünce yanlışları:
- Noktalama İşareti ve Bağlaç Kullanımını Atlamak: En temel birleşik cümle hatası, iki bağımsız cümleyi birbirinden ayırmak için bir nokta, noktalı virgül veya bağlaç kullanmayı unutmaktır. Yazarlar genellikle iki cümlenin anlamca yakın olduğunu düşündükleri için onları tek bir cümlede birleştirmenin doğru olduğunu zannederler. Örneğin, “The movie was very long the ending was a surprise.” cümlesi hatalıdır çünkü iki ayrı düşünceyi ayıracak bir noktalama işareti veya bağlaç yoktur.
- Virgülün Yeterli Olduğunu Düşünmek (Comma Splice): Birleşik cümle hatalarının en yaygın türü olan virgül ekleme hatası (comma splice), iki bağımsız cümleyi sadece bir virgülle ayırmaktan kaynaklanır. Birçok kişi, konuşma dilinde duraklama yapmak için virgül kullanıldığı için, yazılı dilde de bunun yeterli olduğunu düşünür. Ancak, “I went to the store, I bought some milk.” gibi bir cümle, dilbilgisi kurallarına göre yanlıştır.
- Konuşma Dilini Yazı Dilinde Kullanmak: Eksik cümle hataları, özellikle konuşma dilinin yazılı dile aktarılmasından kaynaklanır. Günlük konuşmalarda “Because I was tired” gibi eksik cümleler kullanmak normaldir, çünkü bu ifadeler genellikle bir önceki cümlenin devamı niteliğindedir. Ancak yazılı dilde, bu tür ifadeler tam bir cümle oluşturmadığı için yanlıştır ve “Because I was tired, I went to bed early.” gibi tam bir cümleye eklenmelidir.
- Yan Cümlecikleri Tek Başına Bırakmak: “Since she arrived late” veya “While he was eating” gibi yan cümlecikler, tek başlarına bir anlam ifade etmezler. Bunlar, bir ana cümleye bağlı olarak anlam kazanır. Bu yapıları tek başına bir cümle gibi kullanmak, sık yapılan bir eksik cümle hatasıdır. Yanlış kullanım: “While he was eating. The phone rang.” Doğru kullanım: “While he was eating, the phone rang.”
- Fiil Gruplarını Cümle Olarak Kullanmak: Özellikle fiilimsilerle (gerunds ve infinitives) başlayan kelime grupları, özne ve yüklemden oluşan tam bir cümle olmadıkları halde, cümle gibi kullanılabilir. Örneğin, “Running through the field.” ifadesi bir eylemi anlatsa da, eylemi yapan özne ve ana yüklem eksik olduğu için bir cümlecik değil, bir cümle parçasıdır. Doğrusu, “The children were running through the field.” gibi tam bir cümle olmalıdır.
Bu hatalardan kaçınmak için, yazdığınız her cümlenin bir özne ve bir yüklem içerdiğinden ve tam bir düşünceyi ifade ettiğinden emin olmak, en iyi kontrol yöntemidir. Her cümleyi ayrı bir düşünce olarak ele alarak, bu yaygın hataları kolaylıkla önleyebilirsiniz.
Birleşik Cümle Hataları ve Eksik Cümleler ile İlgili Örnek Cümleler
- The movie was exciting, we enjoyed it a lot ..
Film heyecan vericiydi, çok eğlendik . (Yanlış – Comma Splice) . - The movie was exciting, and we enjoyed it a lot ..
Film heyecan vericiydi ve çok eğlendik . (Doğru) . - He studied hard he passed the exam easily ..
O çok çalıştı sınavı kolayca geçti . (Yanlış – Fused Sentence) . - He studied hard. He passed the exam easily .
O çok çalıştı. Sınavı kolayca geçti . (Doğru) - Because of the heavy rain, the streets were flooded .
Şiddetli yağmur yüzünden, sokaklar sular altında kalmıştı . (Doğru – “because of the heavy rain” bir eksik cümle değil, bir edat öbeğidir.) - Because of the heavy rain . The streets were flooded.
Şiddetli yağmur yüzünden . Sokaklar sular altında kalmıştı. (Yanlış – Fragment) - Running to catch the bus..
Otobüsü yakalamak için koşarak. (Yanlış – Fragment) . - She was running to catch the bus ..
Otobüsü yakalamak için koşuyordu . (Doğru) . - To get a good grade on the test..
Sınavdan iyi bir not almak için. (Yanlış – Fragment) . - You need to study hard to get a good grade on the test ..
Sınavdan iyi bir not almak için çok çalışmalısın . (Doğru) . - I went to the store, I needed some milk ..
Markete gittim, biraz süte ihtiyacım vardı . (Yanlış – Comma Splice) . - I went to the store because I needed some milk ..
Markete gittim çünkü biraz süte ihtiyacım vardı . (Doğru) . - The dog barked loudly, the cat ran away ..
Köpek yüksek sesle havladı, kedi kaçtı . (Yanlış – Comma Splice) . - The dog barked loudly; the cat ran away ..
Köpek yüksek sesle havladı; kedi kaçtı . (Doğru) . - After he finished his work..
İşini bitirdikten sonra. (Yanlış – Fragment) .